Gerestaureerde beeld van Beaufort

Story

Jaaroverzicht. Een terugblik op industrieel erfgoed in 2024

In 2024 schreven enkele iconische monumenten hun laatste hoofdstuk, maar er was ook reden tot feesten. Twee mijngebouwen vierden namelijk hun eeuwfeest terwijl enkele spoorwegrelicten een tweede leven kregen. Ontdek de hoogtepunten en verborgen verhalen van het voorbije jaar.

We starten met de jubilarissen. Liefst twee industriële monumenten vierden in 2024 hun honderdste verjaardag. Zo ging de mijn van Waterschei precies 100 jaar geleden, in maart 1924, als vierde Limburgse mijn in productie. De exploitatie in Waterschei werd in september 1987 stilgelegd, een deel van de mijngebouwen is vandaag bewaard en opgeknapt.

Ook een tweede mijngebouw blies dit jaar 100 kaarsjes uit, meer bepaald de schachtbok in gewapend beton van de Puits Sainte-Marie in het Franse Ronchamp. De Belgische ingenieur en architect Charles Tournay trok de schachtbok 100 jaar geleden op.

Betonnen schachtbok
Een Belgische Corbusier in Ronchamp

Wie op weg is naar de top van de Colline Notre-Dame du Haut in het Franse Ronchamp om de kapel van le Corbusier te bezoeken, komt aan de voet van de berg nog een ander betonnen kleinood tegen, namelijk de schachtbok van steenkoolmijn Puits Sainte-Marie.

Sluiting Nederlandse mijnen

In het Nederlandse mijngebied in Zuid-Limburg kwam dan weer precies 50 jaar geleden, op 31 december 1974, een einde aan de steenkoolexploitatie. Op 31 december 1974 werd in de laatst overgebleven mijn van Oranje-Nassau I in Heerlen de laatste klomp steenkool bovengehaald.

2024 markeerde ook de 150e verjaardag van het Gentse tramnet. Op 24 mei 1874 maakte de eerste paardentram de straten van Gent onveilig.

tram
Historische trams doorkruisen Gent

Tweeassers, PCC-trams, paardenrijtuigen of streektrams: een heel weekend lang doorkruisten historische tramrijtuigen het centrum van Gent naar aanleiding van 150 jaar trams in de stad.

Cockerill deelt in de klappen

2024 werd ontsierd door minder fraaie taferelen zoals op het Luxemburgplein in Elsene. Nergens kwam het verleden zo hard in aanvaring met de moderne tijd. Bij de boerenprotesten van 1 februari 2024 werd het monument voor John Cockerill namelijk zwaar beschadigd. 

Het bronzen beeld van Cockerills mecanicien Beaufort werd door de landbouwers van zijn sokkel gesleept en in brand gestoken. De schade was aanzienlijk, maar het monument werd door restaurateur Bart de Temmerman in ere hersteld. Hij reconstrueerde onder meer de passer in Beauforts hand en verwijderde de brandschade. Sinds eind 2024 staat Beaufort weer op zijn vertrouwde plaats.

Cockerill in Elsene
Cockerill in de Europese wijk

Op het Luxemburgplein in Elsene kom je nog een beeltenis van John Cockerill tegen. In 1872, een jaar nadat zijn standbeeld in Seraing ontsluierd werd, nam Willem Rau, de hondstrouwe rechterhand van Cockerill, het initiatief om een standbeeld te schenken aan de stad Brussel. 

Een ander monument werd dan weer op pensioen gestuurd. Eind 2024 legden de klassieke motorrijtuigen van de NMBS hun laatste kilometers af op het Belgische spoornet.

Roodgeschilderd MS 66-79-stel

Op zaterdag 14 december 2024, aan de vooravond van de nieuwe dienstregeling van de NMBS, nam de spoorwegmaatschappij afscheid van de laatste klassieke motorrijtuigen die nog rondzoemden over het Belgische spoornet.

Gesloopt

Ook dit jaar verdwenen weer enkele industriële en andere pareltjes tegen de vlakte waaronder de houtloods van Parmentier in Vilvoorde, de enige herinnering aan de ooit bloeiende houthandel langs het Zeekanaal Brussel-Schelde in Vilvoorde.

Niet een, maar twee brutalistische zwembadgebouwen werden gesloopt, toevallig of niet allebei in West-Vlaanderen. De afbraak illustreert de tweederangsrol dat het naoorlogse erfgoed nog altijd speelt.

brutalistisch bad
Brutalisme tegen de vlakte

Het brutalistische zwembadcomplex in Oostende verdwijnt op dit moment tegen de vlakte ondanks bezwaren van Erfgoedvereniging Dement en architectuurvereniging Archipel. Zij pleitten voor het behoud van modernistisch erfgoed.

Mislukte afbraak

Eén monument ontsprong de dans, althans voorlopig: de watertoren van Denderleeuw. In het laatste weekend van februari begon de sloop, maar de toren bleek taaier dan gedacht. Daarop werden de sloopwerken voor onbepaalde tijd uitgesteld. De watertoren staat nog altijd fier overeind en lijkt zijn eeuwfeest in 2025 te zullen halen.

Restauratie

Ander erfgoed kreeg het voorbije jaar nieuw leven ingeblazen. Na een grondige opknapbeurt door studenten van de Zottegemse provinciale campus Richtpunt werd een Duitse deportatiewagon dit najaar teruggeplaatst op het executieoord Oostakker-Rieme. In Tienen werd dan weer het licht op groen gezet voor de restauratie van het verloederde station van Tienen.

station van Tienen
Het verdriet van Tienen

Het treinstation van Tienen dateert van rond 1840 en is zo een van de laatste getuigen uit de beginjaren van de Belgische spoorwegen. Het gebouw werd in 2013 dan ook beschermd. Daar stopt het goede nieuws dan ook.

Ontvang nog meer stories en events in je mailbox!

  • Ontvang net als bijna 1.500 andere abonnees regelmatig nieuwe erfgoedverhalen in je mailbox.
  • Blijf op de hoogte van events, nieuwe bestemmingen en rondleidingen.
  • Krijg als nieuwe abonnee een gratis digitale reisgids van 30 bladzijden vol erfgoedtips waarmee je zelf op pad kunt.

Na je inschrijving ontvang je nog een e-mail met daarin een bevestigingslink die je moet aanklikken. Niets ontvangen? Check je folder 'ongewenste mail'.

Lees nog meer stories

Story
Schachtwiel van de mijn van Zolder
Vooruitblik op 2025

Kijk mee vooruit naar een jaar vol industrieel erfgoed in 2025. Zo viert Groot-Brittannië 200 jaar spoorwegen, terwijl zowel Vlaams als Nederlands Limburg stilstaan bij het mijnverleden.