Locaties op kaart

Met de bouw van de Goedingebrug boven de Leie in Baarle verdween de laatste hindernis om in 1951 het stukje E40-snelweg tussen Sint-Denijs-Westrem en Drongen te openen voor het verkeer.

De Europese erfgoedorganisatie Europa Nostra heeft de ruïnes van het Paleis van Karel van Lotharingen in Mariemont toegevoegd aan de shortlist van meest bedreigde monumenten. 

De lostoren langs de Vaart in Leuven was niet alleen dagelijks in prime time te zien in de begingeneriek van de serie Thuis, hij was ook de enige die nog overblijft in het havenlandschap. Begin 2023 werd Leuvens laatste lostoren echter afgebroken.

Het Duitse dorpje Lützerath was begin dit jaar het strijdtoneel van honderden klimaatactivisten. Het dorp moet namelijk wijken voor de bruinkoolontginning.

Kosten noch moeite spaarde het Duitse leger om de elf bunkers van Stützpunkt Groede het uitzicht van een gezellig Nederlands dorpje te geven.

De Budabrug boven het Willebroekkanaal raakte eind 2022 zwaar beschadigd nadat een schip ertegen beukte. Ook haar voorganger liep halfweg de twintigste eeuw averij op na een scheepsbotsing.

Tientallen historische kalkovens strekken zich uit langs de oevers van de Schelde tussen Antoing en Doornik. Ze herinneren aan de hoogdagen van de cementindustrie in de streek.

De betonnen restanten van de Cimenteries Alexandre Dapsens zijn wellicht de oudste getuigen van de techniek van voorgespannen beton in ons land.

Batterij De Halve Maan in Oostende Oosteroever was tijdens de Tweede Wereldoorlog een Duits verdedigingsbolwerk dat deel uitmaakte van de Atlantikwall.

De Borinage moet ooit het dichtste spoorwegnet ter wereld hebben gekend en dat had alles te maken met de grote concentratie aan steenkoolmijnen in de streek.

In 2001 bliezen de Europese staats- en regeringsleiders verzamelen in het koninklijk kasteel van Laken. Met hun samenkomst werd een honderd jaar oude droom van koning Leopold II werkelijkheid: van Laken een Paleis der Naties maken, de thuishaven van internationale conferenties.

Begin oktober 1944 bombardeerde de Britse luchtmacht de zeedijk bij het Nederlandse Ritthem. Doel was Walcheren onder water te zetten en het Duitse leger er te verjagen.

De luchtwachttoren Eede-Aardenburg is een van de 276 uitkijkposten die op het kookpunt van de Koude Oorlog werden gebouwd in Nederland.

De Cockerillstraße in het Duitse Stolberg verklapt al dat de familie Cockerill zich begin negentiende eeuw ook in de buurt van Aken liet gelden.

Umlauftank 2, kortweg UT2, is een onderzoeksfaciliteit van de Technische Universiteit van Berlijn om onder meer de hydrodynamica van schepen uit te testen.

Aan de voet van de kliffen van Kaap Arkona op het Duitse eiland Rügen liggen de restanten van een Pegelturm, ofwel een waterpeiltoren.

Van de kabelbaan tussen de ijzermijn in het Franse Öttingen en de hoogovens van Terres Rouges in Differdange blijven slechts nog een dozijn pylonen over.

De graftombe van de familie Cockerill op het kerkhof van Spa vervalt in het niets bij het monument dat een eeuw lang het familiegraf sierde.

Blauwe ventilatiebuizen steken als kanonlopen uit de voormalige Onderzoeksfaciliteit voor experimentele geneeskunde in Berlijn, een toonbeeld van brutalisme waar beton de plak zwaait.

De hoogovens van Belval in Esch-sur-Alzette zijn de laatste relicten van de staalindustrie in het Groothertogdom Luxemburg. In 1997 werd de staalfabriek voorgoed stilgelegd om enkele jaren later als een feniks uit zijn as te herrijzen.

Met de dynamitering van de twee hoogovens van de Usine de Senelle verdwenen in de zomer van 1991 de laatste getuigen van het staalbekken in het Franse Longwy. Of toch bijna.

Op een steenworp van het Sardijnse mijndorp Carbonia kom je de Calcidrata-fabriek tegen, een overblijfsel van de cementindustrie van weleer.

De Behrensbau is de kers op de taart van het Berlijnse industriegebied Oberschöneweide. Architect en AEG-ontwerper Peter Behrens zette er in 1917 de automobielfabriek Nationale Automobil Gesellschaft (NAG) neer, een dochteronderneming van AEG.

Met zijn drie steenkoolmijnen was de Duitse stad Herten lange tijd de grootste mijnstad van Europa. Schlägel Eisen is een van de mijnen die je er nog terugvindt.

Tussen de relicten van steenkoolmijn Zeche Nordstern werd na de stillegging ervan in 1986 het landschapspark Nordstern aangelegd. 

In het Franse Illies, een dorpje zo'n 20 kilometer ten westen van Rijsel, liet het Duitse leger tientallen bunkers achter na de Eerste Wereldoorlog.

De kasseistrook van Wallers naar Hélesmes speelt elk jaar een glansrol in Parijs-Roubaix. Tot honderd jaar geleden donderden wagons stampvol steenkool boven de kasseistrook.

In 1911 werd een halve kilometer lange voetgangers- en autotunnel gegraven die het centrum van Hamburg verbindt met de haven aan de overkant van de rivier de Elbe.

In 2005 ontdekte Klerkenaar Brecht Schotte in het Vrijbos in Houthulst de betonnen lanceerplaat van een Duitse V1-lanceerbasis uit de Tweede Wereldoorlog.
 

Tot de elfde eeuw lag Duisburg direct aan de Rijn, maar nadat de loop van de stroom veranderde, verloor de Hanzestad zijn belangrijkste troef. Handelaars trokken weg en Duisburg werd ingepalmd door boeren en monniken.

Van Knokke tot het Drielandenpunt nabij Aken richtte het Duitse leger tijdens de Eerste Wereldoorlog een ruim driehonderd kilometer lange versperring op die onder hoogspanning stond: de Dodendraad.

In het Duitse Peenemünde, het rakettestcentrum van de nazi's, werd vanaf 1939 een steenkoolcentrale opgericht om de energie-intensieve productie van vloeibare zuurstof mogelijk te maken - de brandstof voor de V2-raket.

Het Bijgaardehof, de vroegere plaats waar monniken van de Sint-Baafsabdij tijdens de middeleeuwen bijen kweekten, werd eind negentiende eeuw bedolven onder de gebouwen van spinnerij Baertsoen et Buysse.

Al 75 jaar lang beukt de Noordzee in op twee bunkers van het infanteriesteunpunt Martha, een Duits complex op het strand van Escardines dat deel uitmaakte van de Atlantikwall.

De oevers van de Spree in de Berlijnse wijk Oberschöneweide werden eind negentiende eeuw overspoeld door werkplaatsen die vooral inzetten op de electronica-industrie.

De Zuid-Welshe vallei Rhondda was bijna honderd jaar lang een van de grootste mijnregio's ter wereld, maar na de turbulente sluitingen bleven slechts een handvol steenkoolmijnen bewaard.

Met de bouw van een turbinefabriek voor AEG in Berlijn maakte architect Peter Behrens komaf met de kantelen, bakstenen gevels en torentjes die de industriële architectuur tot dan kenmerkten.

Karlshorst heeft niet alleen een voormalige luchthaven in petto, maar ook een tot een landschapspark omgetoverd rangeerstation en een verdwenen zeppelinloods.

In 1837 stampte August Borsig aan de Chausseestraße in Berlijn een werkplaats uit de grond waar hij drie jaar later zijn eerste locomotief in elkaar schroefde, de eerste van vele.

In het landschapspark Herzberge, een groene oase in de Berlijnse wijk Lichtenberg, streek eind negentiende eeuw het evangelisch ziekenhuis Koningin Elisabeth neer dat werd opgewarmd vanuit een apart ketelhuis.

Rond 1880 was het Berlijnse kopstation Anhalter Bahnhof een van de grootste stations van Europa, maar schade tijdens de Tweede Wereldoorlog en de splitsing van Berlijn gaven het station de genadeslag.

Twee terrils met een gezamenlijke oppervlakte van 40 hectare zijn zowat de enige sporen die de steenkoolmijn van Gosson-Kessales heeft achtergelaten in het Luikse landschap.

Dwars door de rotspartij waarop de kasteelruïne van de graven van Dalhem rust, werd begin twintigste eeuw een ruim 140 meter lange tunnel uitgegraven voor de aanleg van buurtspoorweg 466 tussen Luik en 's-Gravenvoeren.

Aan de oevers van de Wye in Wales rust de kloosterruïne van Tintern Abbey. Net zoals de abdij van Villers-la-Ville in ons land, werd Tintern Abbey bevolkt door monniken van de Cisterciënzer Orde. 

In aanloop naar de Tweede Wereldoorlog gaf Adolf Hitler opdracht voor de bouw van een verdedigingslijn in het westen van het land, de zogenaamde Westwall. Onder meer in het Duitse Aken vind je nog honderden meters tankversperringen terug.

Eind negentiende eeuw werd tussen Tamines en Mettet, beiden in de provincie Namen, spoorlijn 150 aangelegd. Treinen rijden er al sinds de jaren zestig niet meer, wel nog fietsen.

De Spuikom in Oostende veranderde tijdens de Eerste Wereldoorlog in een militaire luchtmachtbasis. Het Duitse leger stampte er begin 1917 namelijk het Seeflugstation Flandern II uit de grond om de haven van Oostende te verdedigen tegen Engelse aanvallen.

Luttele maanden voordat de Eerste Wereldoorlog uitbrak, begon de elektriciteitscentrale van Langerbrugge stroom te produceren 'om de omliggende gemeenten met het elektrisch licht te begiftigen'.

Te midden van weides en maïsvelden schoot anderhalve eeuw geleden een neogotische arcade uit de grond, de 'Uitkijk', in de volksmond beter bekend als 'de Galge'.

In de nacht van 25 op 26 april 1940 waagde de Britse Royal Air Force zich in het hol van de leeuw en bombardeerde hij de Duitse hoofdstad Berlijn.

John Cockerill (en de rest van zijn familie) joegen België, Nederland, Pruisen en Frankrijk begin 19e eeuw het tijdperk van de industriële revolutie in. In het straatbeeld van Seraing en Brussel duiken nog verschillende beelden op die de 'vader van de arbeiders' eert.

Met de sluiting van de ijzeren schachtbok van Saint-Quentin in 1971 kwam ook een einde aan de ontginning van leisteen in het Franse Rimogne.

Wie Ninove zegt, zegt lucifers. De Ninovieters waren de belangrijkste lucifermakers van België en wie geen stekskes maakte, ging aan de slag in de textielindustrie langs de Dender of pendelde naar de Borinage.

De uitrol van het Limburgse mijnbekken ging niet alleen gepaard met de aanleg van spoorwegen, de oprichting van mijngebouwen en hele tuinwijken, ook gemeenschappelijke voorzieningen zagen het licht, zoals zaal De Kring in Waterschei.

Een houten deur met daarboven het Belgische wapenschild en de leuze 'L'Union fait la Force' verbergt het koninklijk salon, een afzonderlijke wachtruimte voor de koning in het station Brussel-Centraal.

De Dender stort je van een industrieel landschap in Aalst vol textielfabrieken, mouterijen en silo's tot in een groene oase waar ophaalbruggen en sluizen de cadans aangeven.

In de Duitse havenstad Hamburg werd tussen 1883 en 1927 een complex van neogotische bakstenen pakhuizen gebouwd op eilandjes in de Elbe: de Speicherstadt.

De Duitse havenstad Hamburg werd net als de hoofdstad Berlijn tussen 1942 en 1944 versterkt met betonnen Flaktürme, twee om precies te zijn.

In de schaduw van het koninklijk domein van Laken liet koning Leopold II eind 19e eeuw de serres van Stuyvenberg bouwen van waaruit hij à volonté bloemen en planten kon laten aanrukken om de koninklijke verblijven op te fleuren.

Bovenop de duinen tussen Zuydcoote en Leffrinckoucke kwakten de Duitsers tijdens de Tweede Wereldoorlog een observatiebunker neer.

Een van de duinen van Blériot-Plage ten westen van Calais werd in de herfst van 1943 bekroond met een commandopost. Van hieruit werden de kustbatterijen van Waldam, Oldenburg, Bastion II, Fort Lapin, Sangatte en Lindemann aangestuurd. 

Het dorpsgezicht van Erpe-Mere veranderde in 1876 voorgoed met de aanleg van spoorlijn 82 tussen Aalst en Ronse, een van de drie lijnen waarmee de landelijke gemeente is doorzeefd. Plots verschenen stations, sporen en bruggen tussen de velden.

Tot 2016 werd de spoorlijn richting kust in Hansbeke en Drongen geflankeerd door bijna identieke stationsgebouwen. Beiden zijn ze afgebroken voor de verbredingswerken aan spoorlijn 50A.

Het Oost-Vlaamse Lede werd op 1 mei 1856 uit zijn slaap gewiegd met de opening van spoorlijn 50 tussen Brussel en Gent. Voortaan was de landelijke gemeente 'op slechts een stoomwolk van Brussel verwijderd' en dat lokte industrie, arbeiders en een koninklijke stichting naar Lede.

Tussen Utah Beach en Omaha Beach, twee van de vijf stranden waar de landing in Normandië plaatsvond op 6 juni 1944, steekt Pointe du Hoc uit, een kaap die bezaaid ligt met kraters en betonblokken.

Een 941 meter lang aquaduct strekt zich uit over de vallei van Alcântara in de Portugese hoofdstad Lissabon.

De geïmproviseerde parkeerplaats en afvalberg aan Rue Mabotte in Jemeppe-sur-Meuse doen niet meteen vermoeden dat er op deze plaats exact driehonderd jaar geleden geschiedenis werd geschreven.

De origineelste vorm van openbaar vervoer vind je in de Duitse stad Wuppertal. Boven de rivier de Wupper zweeft al meer dan honderd jaar de Schwebebahn.

De voormalige spoorlijn 87 stort zich vanaf Doornik over de taalgrens in Ronse tot in het Henegouwse Bassilly.

De broers Charles James en John Cockerill vingen in 1825 een concessie van de Nederlandse koning Willem I om in Plombières op zoek te gaan naar looderts.

De Heren van Grimbergen, het adelijke geslacht de Mérode, Van Glymes en Van der Aa. Aan bewoners met een eigen wapenschild geen gebrek in het Prinsenkasteel van Grimbergen.

De bakstenen torens van maalderij Dossche flankeren de boorden van de Leie in Deinze. Tot 2019 werden er bakkerijgrondstoffen geproduceerd.

Een betonnen ventilatietoren te midden van een weide is het enige wat de aanwezigheid van het fort de Boncelles verklapt in Seraing.

27 meter boven Chaussée d'Alsemberg hangt het viaduct van Estrée: een verlaten spoorbrug waar al meer dan veertig jaar geen treinen meer over rijden.

Op een boogscheut van het Duitse Aken ligt Brander Wald, een heide en militair gebied waar je wrakken terugvindt van Amerikaanse tanks.

Ruim driehonderd meter ondergrondse grafgalerijen strekken zich uit onder het kerkhof van Laken.

De monumentale kolenwasserij van Beringen is het uithangbord van de steenkoolmijn van Beringen. En toch werden de vier vleugels van het complex jarenlang met sloop bedreigd.

Een 33 kilometer lange gracht zigzagt van Stabroek tot aan het Albertkanaal in Antwerpen. Wat op het eerste gezicht op een reepje natuur lijkt, was oorspronkelijk bedoeld om Duitse tanks staande te houden.

De veerhaven in Sassnitz was jarenlang een van de zwaar bewaakte grensovergangen van de DDR, de Duitse Democratische Republiek.

Een monument in rood graniet aan de vroegere veerhaven van Sassnitz verraadt er de doortocht van Vladimir Lenin.

Onder de kruinen van het Canadabos in Poperinge schuilt een geheime V1-lanceerbasis uit de Tweede Wereldoorlog.

Het heeft veel weg van een stukje ongerepte natuur maar schijn bedriegt: op een groene heide langs het kanaal werd in 1912 de Fours à Coke de Vilvorde uit de grond gestampt.

Oude terrils beklimmen en industrieel erfgoed verkennen tijdens een 23 kilometer lange wandeltocht door Charleroi: dat kan met 'la Boucle Noire', een aftakking van het mijnwerkerspad GR412.

De flank van het bos van Cul du Mont is bezaaid met ruïnes van de leisteengroeve Linglé.

Een geniale uitvinder maakte van Zwevezele het epicentrum van de talonindustrie. Zijn naam? Marcel Muylaert.

In het leeggelopen havengebied rond de Gentse havendokken is sinds 2004 een stadsvernieuwingsproject op gang getrokken.

Geperforeerde muren, trappen en zitbankjes in een bosje herinneren aan de wereldtentoonstelling van 1958.

Europese tuinen en parken werden vanaf de 18e eeuw overspoeld door follies: nutteloze gebouwen met als enige doel een decoratieve functie. Denk aan namaakgrotten, ruïnes van tempels, abdijen of kastelen.

In Ressaix vind je nog enkele relicten terug van spoorlijn 241 die aftakte vanaf het station van Leval tot aan de steenkoolmijnen in Péronnes-lez-Binche.

Na jaren leegstand, vandalisme en brandstichtingen kan je het station van Leval vandaag door een ringetje halen.

Voorjaar 1969. De straten van Orgosolo worden behangen met affiches van de Italiaanse regering. Herders en boeren worden gesommeerd de weides rond Pratobello, vlak bij Orgosolo, te verlaten.

Het Supramontegebergte in Sardinië is niet alleen bezaaid met sporen van onze voorouders uit het Mesolithicum en het Neolithicum, ook de moderne mens heeft er zijn stempel gedrukt.

De 49 meter lange "Pont d'Allain" overbrugt de Schelde in Chercq bij Doornik.

Met zijn 17 aan elkaar geknoopte bunkers werd het fort van Eben-Emael als oninneembaar beschouwd. Of zo dacht het Belgisch leger er toch over.

In de Antwerpse haven is de afbraak van de betonnen graansilo van het SAMGA-complex volop bezig.

Een rij stenen snijdt het wijkpark "De Porre" in Gentbrugge in tweeën. Wie iets dichter kijkt, ziet al snel dat sommige stenen genummerd zijn en andere een wel heel elegante vorm hebben. Dit is meer dan een hoop oude stenen.

Het Waasland was ooit een broeinest van scheepswerven. De laatst actieve werf, de Chantier Naval de Rupelmonde, sloot in 1996 de deuren.

In de vallei van de rivier de Thyle stroomde een groepje monniken in 1146 samen om de abdij van Villers uit de grond te stampen.

Flanellen lakens, katoenen pyjama's en overhemden uit textielbedrijf De Porre vlogen naar alle hoeken van de wereld, waar ze in chique boetieks eindigden. Want katoen van De Porre, dat was kwaliteit.

Eeuwenlang klopten en boorden steenhouwers leistenen los in de steengroeves van Wales, zoals in Dinorwic. Dit was ooit de tweede grootste leisteengroeve ter wereld.

Aardverschuivingen en overstromingen hebben de inwoners van Gairo uit hun steeds gammelere huisjes verjaagd.

Langs het oude Handelsdok in Gent vind je nog een 150 meter lange, betonnen zandbak.

150 jaar zinkverwerking heeft zijn sporen nagelaten in het Italiaanse Monteponi: de aarde kleurt rood en de heuvelflanken zijn gegarneerd met ruïnes van de Miniera di Monteponi.

Boven de Moervaart in Moerbeke zweeft nog een van de laatste herinneringen aan spoorlijn 77A tussen Lokeren en Zelzate.

Ooit was het station van Tirso een belangrijk spoorknooppunt van waar je naar alle hoeken van Sardinië kon reizen. Nu is het een niemandsland.

Een volledig stratenblok was tot in 2010 ingepalmd door de ververij en weverij van Moerman Frères.

Op een steenworp van het centrum van Ronse ligt de Tissage Mécanique Vandendaele, een van de eerste gemechaniseerde weverijen van de gemeente, zoals de naam al verraadt.

Een jaar of tien geleden stonden ze er zo bij, de drie loodsen aan de Voorhavenkaai. Intussen zijn ze een voor een opgeknapt.

Een militaire spoorlijn, een vervallen monument en een antitankgracht omgorden de ruïnes van het fort van Brasschaat.

De neomiddeleeuwse wasserij van Lamarmora beklimt de steile kustwanden van Masua in Sardinië.

Dicht bij Potsdamer Platz verschuilt zich een wachttoren van de eerste generatie tussen de wolkenkrabbers.

Spinnerijen, weverijen, ververijen en twijnderijen: in Ronse struikel je over de restanten van het textielverleden.

Midden 19de eeuw groeide het beboste niemandsland rond Montevecchio uit tot een van de grootste mijnimperia van Sardinië.

In Mimoyecques, aan de rand van Calais, groeven dwangarbeiders vanaf september 1943 een reusachtig ondergronds tunnelcomplex uit.

Langs het Verbindingskanaal in Gent rees eind 19de eeuw een bakstenen complex uit de grond waar graan vermalen werd.

Tot halfweg de 20ste eeuw stootte je in elke stad op een gasmeter. Nu zijn die metalen skeletten grotendeels verdwenen uit het straatbeeld.

Er waait een doodse stilte door de straten van het mijndorp Asproni. Halfweg de twintigste eeuw trok de laatste inwoner hier de deur achter zich dicht.

Twee metalen schachtbokken verheffen zich boven de rijhuizen langs de Rue de Marcinelle in Charleroi.

Met een vuurleidingspost in de vorm van een kerktoren vlakbij Oye, zette het Duitse leger de geallieerden op het verkeerde been.

De 1,5 kilometer lange start- en landingsbaan van de luchthaven van Tortoli-Arabatax eindigt op luttele meters voor het strand van San Gemiliano.

In de duinen van Fort Vert, dicht bij Calais, vertimmerde de Duitse "Organisation Todt" tijdens de Tweede Wereldoorlog een Franse artilleriebatterij.

Landinwaarts, tussen een kudde Westendse koeien, huist de veldbatterij Bamburg, een onderdeel van de Duitse Atlantikwall.

Scheefgezakte bunkers, losgeslagen funderingen, ingestorte muurtjes: het strand tussen Leffrinckoucke en Zuydcoote lijkt wel een stortplaats van bunkers. Je vindt er onder meer de Duitse marinekustbatterij Malo Terminus tegen.

Net onder Wissant, in Audinghen, gaan we op zoek naar de Batterie Todt. De zware kanonnen in deze vier kanjers hadden een bereik van 55 kilometer, net ver genoeg om Engeland te treffen.

In het gat van pluto rees in 1938 de stad Carbonia op. Een treffender naam was moeilijk te bedenken: alles stond hier in het teken van de steenkoolmijn, het eerste dat je ziet als je de stad binnenrijdt.

Net geen honderd jaar nadat ENCI kalksteen begon te winnen uit de Sint-Pietersberg, wordt de groeve teruggegeven aan de natuur.

Stroom voor de elektrische tram, straatverlichting en fabrieken in en rond Lissabon: de thermoelektrische centrale van Tejo vormde een belangrijke hoeksteen voor de ontwikkeling van de Portugese hoofdstad Lissabon.

Een kalkstenen massief van twintig kilometer lang: meer was er niet nodig om kalkfabrieken en steengroeven naar het eiland Sardinië te lokken.

Na jarenlang verzet is de afbraak begonnen van de Pont des Trous in Doornik: een militaire rivierbrug van eind 13de eeuw boven de Schelde.

Van ver lijkt de ruïne van Sa Macchina Beccia op een sprookjeskasteel met zijn kantelen, toren en rondboogvensters. Maar dat is het niet.

Het stuwmeer van Omodeo in Sardinië geeft bij langdurige droogte zijn geheimen prijs.

Aan de voet van de heuvelgordel rond Siniscola in Sardinië spreiden zich de resten uit van de marmer- en granietfabriek Aurora uit.

Een verlaten militair domein in Vilvoorde vond vanaf de zomer van 2019 zijn tweede adem. De stad Vilvoorde heeft er Asiat Park aangelegd, bovendien strijkt Horst Festival er jaarlijks neer.

De bodem van Sardinië bulkt van de delfstoffen en dat was in de heuvels bij het dorpje Gonnesa niet anders. Halfweg 19de eeuw ontdekten enkele ondernemers er zinkerts.

De Foxtrot, een onderzeeër van de Russische marine, verdwijnt voorgoed uit het Albert II-dok in Zeebrugge.

In de Berlijnse Oosthaven dobbert al een kwart eeuw een halfverzonken schip, verroest, beschilderd en compleet geplunderd.

Hoewel je ooit vanuit het station Mittenwalde Ost tot in Berlijn en Zossen kon pendelen, maken de locomotieven nu pas op de plaats.

In plaats van voorbijrazende auto's en vrachtwagens, groeit er gras, bomen en struiken op de A103-snelweg in het Berlijnse Schöneberg.

Het zicht bovenop de top van de Col des Dolimarts stelt niet teleur. Het verklaart waarom de socialistische mutualiteiten hier in de jaren vijftig een vakantiedomein bouwden.

Wales' grootste optische telescoop stond sinds de jaren 90 aan de kustlijn van Swansea. Maar toen de gemeente de huur verhoogde, was het gedaan met naar de sterren te kijken.

In de Schönholzer Heide strekt een 40 meter lange bunker zich uit tussen de bomen: het laatste spoor van het concentratiekamp Luna.

Honderden arbeiders en bedienden krioelden honderd jaar geleden door elkaar op de perrons van het goederenstation Tour & Taxis aan de Havenlaan in Brussel.

Een blauw gebloemd servies van Boch uit La Louvière stond jarenlang met stip op één op huwelijkslijsten. Maar na een stoet van overnames ging de keramiekfabriek in 2011 definitief kopje onder.

Een 75 meter hoge toren beheerst de horizon van Marche-en-Famenne. Sinds begin jaren 70 kon je in het topje van de toren terecht voor een hap of drankje.

Halfweg de N4, de langste nationale weg van België, even uitblazen? Dat kon in de waterglijbanen bij Marche-en-Famenne.

Het Eeuwfeestpaleis, een cadeautje voor de honderdste verjaardag van België, was in 1935 het brandpunt van de wereldtentoonstelling, zoals het jaartal in de frontons verklapt.

De Wereldvakbeurs palmde in 1879 het Duitse Berlijn in. Vlakbij het station Hauptbahnhof vinden we nog het enige restant ervan terug: een schots en scheve trappartij.

Expo 58 heeft op alle mogelijke manieren zijn stempel gedrukt op Brussel. Denk maar aan de heraanleg van de Kleine Ring en het Atomium. Maar wat blijft er nog van over op het terrein van de wereldtentoonstelling zelf?

In de nasleep van de Eerste Wereldoorlog bouwde het Belgische leger haar luchtmacht uit.

Chemiebedrijf Kuhlmann in de Gentse haven ging in 2009 op de fles, net geen honderd jaar na zijn oprichting.

De eerste trams ratelden in 1935 over het viaduct van Bohan. Eindelijk, want de plannen lagen als sinds 1913 klaar.

Om de zoveel minuten zag je de schachtwielen nog draaien boven de Prospermijn in het Duitse Bottrop. Dat is verleden tijd: op 21 december 2018 sloot Prosper, de laatste actieve mijn van het Ruhrgebied.

Over een dubbelsporige brug donderden ooit de treinen tussen Berlijn en het Poolse Szczecin voorbij. Twee nieuwe bruggen maakten het oude monument in 1952 werkloos.

Eind 19de eeuw hield de longziekte tuberculose lelijk huis in Berlijn. Daar zagen ze de besmettelijke patiënten liever gaan dan komen. Aan de rand van Berlijn werd daarom in 1898 het sanatorium Beelitz Heilstätten opgetrokken.

Zaterdag 10 juni 1944, luttele dagen na de landing van de geallieerden in Normandië. Majoor Diekmann en zijn Waffen SS'ers marcheerden kort na de middag het Franse dorpje Oradour-sur-Glane binnen. 

Een 240 meter lang station vormde de kers op de taart van een spoorlijn die het Franse Pau aan Jaca in Spanje breide.

De jarenlange steenkoolontginning in Zeche Hugo in het Duitse Gelsenkirchen heeft een honderdvijftien meter hoge terril achtergelaten, de Halde Rungenberg.

Op 4 februari 1966 stormde een medewerker van stroombedrijf Iberduero het schooltje van Jánovas binnen. Hij sleurde de lerares bij haar haren naar buiten en zette de getraumatiseerde kinderen op straat.

Een 75 jaar oude draaischijf vlak bij het voormalige station van Montzen is van de kaart geveegd.

Vrijwilligers van History Park hebben zich ontfermd over een unieke verzameling treinwagons nabij het Drielandenpunt.

Scheepsbouwer Amedée Seghers richtte in 1934 een naar hem vernoemde scheepswerf op aan de Slipwaykaai in Oostende.

De oude masten van het zendstation in Middelkerke hebben te koop gestaan, maar het was niet dringen geblazen.

De dagen van de Oostendse vismijn zijn geteld. De stad wil de vismijn grotendeels slopen en vervangen door een nieuwbouw.

Drie omgebouwde goederenwagons van de Belgische Spoorwegen stonden jarenlang op een zijspoor geparkeerd in een uithoek van het land.

Het station van Ronse is vandaag de terminus van treinen uit Gent, maar tot halverwege de twintigste eeuw was dit een knooppunt van vier verschillende spoorlijnen.

Het ruiterstandbeeld van koning Leopold II op de Troonplaats, Brabo in Antwerpen en Manneken Pis: een voor een bronzen monumenten die de "Compagnie des Bronzes de Bruxelles" heeft gegoten.

Tientallen ondergrondse schuilplaatsen heeft het Britse leger uitgegraven tijdens de Eerste Wereldoorlog. Eén van die dugouts bevindt zich onder de kerk van Zonnebeke.

De schachtbok boven de mijn Pluto-Wilhelm in het Duitse Ruhrgebied doet meteen denken aan de tot werelderfgoed uitgeroepen Zollverein in Essen. Deze dubbelganger ervan wordt met sloop bedreigd.

Vlak bij het centrum van het Italiaanse Sorrento ligt de Vallone dei Mulini: een overwoekerde vallei vol ruïnes van oude fabrieken.

Wie mijnramp zegt, zegt Marcinelle. In de steenkoolmijn van Bois du Cazier kwamen op 8 augustus 1956 262 mijnwerkers om het leven. Het was de grootste mijnramp uit de Belgische geschiedenis, maar zeker niet de enige.

De 4 scheepsliften op het Centrumkanaal in Henegouwen overbruggen samen een hoogteverschil van 68 meter.

Tot diep in de jaren 80 zijn raceauto's de baas op de ovaalvormige Almaring, een 750 meter lang circuit in het Duitse Ruhrgebied. 

Aan de rand van Bergen ligt de terril Héribus, de 138 meter hoge steenberg naast de gelijknamige koolmijn die hier tot 1968 actief was.

620 kilometer grens scheidt ons land van Frankrijk. Een grens die je nu achteloos kunt oversteken. Dat was ooit anders.

De kaskraker Dunkirk vertelt het verhaal van de tumultueuze vlucht van meer dan 300.000 Britse, Franse en Belgische soldaten uit Duinkerke bij het begin van de Tweede Wereldoorlog.

Naast zon, zee en strand heeft het Italiaanse kustplaatsje Amalfi ook industriële ruïnes in petto.

Drie opvallende schachten uit drie verschillende tijdperken prijken broederlijk naast elkaar in de Duitse steenkoolmijn Ewald, die in 2000 de deuren sloot.

Bingewatchen deden je grootouders in de jaren 60 met de rechtbankserie "Beschuldigde, Sta op." Elke bijna 2 uur durende aflevering werd ingeblikt in de tot televisiestudio gepromoveerde bioscoop Sonart Studio. Maar hoe kwam de BRT daar terecht?

Van de cokesfabriek Alma in het Duitse Gelsenkirchen zijn alleen de administratieve gebouwen behouden, toch herken je er nog de hand in van industriearchitect Fritz Schupp.

Twee dagen na de aankondiging van de Amerikaanse president Trump om uit het klimaatakkoord van Parijs te stappen, knalt in eigen land de steenkoolcentrale van Ruien tegen de grond.

In 1993 is de cokesfabriek "Kokerei Zollverein" al aan het einde van zijn Latijn: de staalcrisis van de jaren 90 doet de vraag naar cokes wegsmelten.

De ruïnes van het schakelgebouw maken deel uit van de gesloopte staalfabriek Schalker Verein in het Duitse Gelsenkirchen.

240 meter lang en 12 meter hoog is deze massieve blok beton. Ooit vormde het de voorraadkast met ertsen en steenkool voor de staalfabriek Schalker Verein, nu liggen er zonnepanelen op het dak ervan.

Je moet er eerst voor door een akker, stekende braamstruiken en een bandenstort waden, maar dan sta je wel aan een van de enige betonnen schachtbokken die Charleroi rijk is: le petit Martinet.

Steenkoolmijn Martinet in Charleroi is slechts een schim meer van zichzelf. Begin 20ste eeuw groeide le Martinet nochtans uit tot een van de koplopers in de Europese industrie.

Oud-mijnwerker Glyn Roberts neemt ons mee op sleeptouw door Tower Colliery, de steenkoolmijn waar hij sinds de jaren 60 werkte. Hij zag de ene na de andere mijn sluiten in Zuid-Wales en in 1994 luidden ook de doodsklokken boven Tower Colliery.

Al meer dan een eeuw kronkelt een 21 kilometer lange spoorlijn over viaducten en door tunnels langs de Bocqvallei: spoorlijn 128.

Een krakkemikkige kabelbaan uit 1927 is het enige wat herinnert aan de kopermijn Cwym Bychan in Wales.

Met de dynamitering van hoogoven 6 is een van de laatste restanten van de Luikse staalindustrie uit het straatbeeld gewist.

19 april 1970. Het DDR-regime onthult bijna exact 100 jaar na de geboorte van Lenin een monument ter ere van de Russische leider op -hoe kan het ook anders- de Leninplatz in Oost-Berlijn.

Ooit was het verlaten wegrestaurant Botnsskáli een van de populairste stopplaatsen langs de drukbereden ringweg in IJsland. Nu stopt er geen kat meer op deze godvergeten plaats.

Met zijn twee schachtbokken, watertorens, badzalen, kolenwasserijen en losvloeren is de steenkoolmijn van Beringen de meest complete mijnsite van Limburg.

Het is stil in de oude haven van Gent. Het was ooit anders: tot in de 20ste eeuw vormden de Oude Dokken het hart van de Gentse haven en domineerde een tiental havenkranen de skyline.

Als een roedel wolven bezetten Adolf Hitler en zijn legerstaf in 1940 het Belgische dorpje Brûly-de-Pesche, vlak bij de grens met Frankrijk.

Al anderhalve eeuw is deze oude leisteenfabriek in Wales werkloos. Slechts 15 jaar lang werd er leisteen geproduceerd: een commerciële flop anno 1850.

De wieg van de industriële revolutie staat in het Britse Ironbridge. Reden genoeg dus om het dorpje te bezoeken, dat haar naam dankt aan de eerste gietijzeren brug ter wereld, die in 1779 gebouwd werd boven de Severn-rivier.

De machinezaal van Wielemans-Ceuppens uit 1903 geeft onderdak aan een unieke verzameling stoommachines en compressoren.

Hoe komt het dat een Welsch dorp, nog geen schort groot, in de 19de eeuw een van de hoofdrolspelers wordt in de industriële revolutie? Dankzij onder andere Blaenavon Ironworks en kolenmijn Big Pit.

Afgaand op de verkruimelde restanten van Clydach Ironworks zou je niet verwachten dat hier in 1840 meer dan duizend mensen aan de slag waren.

Dankzij het gebruik van 18de eeuwse spitstechnologie -steenkool en stoom- groeit Blaenavon Ironworks in het zuiden van Wales uit tot de op een na grootste ijzerproducent ter wereld.

Tussen 1916 en 1930 bouwde het Britse leger betonnen schotels langs de zuidelijke en noordoostelijke kusten van Engeland om vijandige vliegtuigen en luchtschepen te detecteren.

De mijn van Argenteau-Trembleur in Blegny is het laatste bastion van de Luikse steenkoolindustrie. In 1980 sluit Argenteau-Trembleur voor de derde keer in haar bestaan de poorten, dit keer definitief.

"Welsh Slate" domineerde vanaf 1850 de noordwestelijke economie van Wales. In tientallen groeves werd leisteen losgekapt, zoals in het kleinere Rhos, op een flank van de Moel Siabod-berg in Snowdonia.

Sinds 2005 staat het zwembad Blub in het Berlijnse Neukölln droog. Gewelddadige jeugdbendes, ratten en hygiëneproblemen leiden tot de ondergang.

Op 8 augustus 1956 slaat het noodlot toe in de mijn van Bois du Cazier: honderden meters onder de grond breekt een felle brand uit waarbij 262 mijnwerkers om het leven komen.

Het Hellend Vlak van Ronquières overbrugt 68 meter en vervangt daarmee 16 sluizen op het kanaal tussen Brussel en Charleroi.

Een 75 jaar oud schaalmodel is het enige wat nog herinnert aan de plannen voor de bouw van een nieuwe zuidelijke bocht op het AVUS-circuit in Berlijn.

In 1917, bijna een eeuw geleden, gooit Winterslag als eerste Kempense mijn de poorten open.

De boog kan niet altijd gespannen staan voor de Russische soldaten die tijdens de Koude Oorlog in de verboden stad Wünsdorf bivakeren. In de zuidelijke vleugel van het "Haus der Offiziere" bevindt zich een binnenbad en sauna.

In 1994 trekken de laatste Russische soldaten zich terug uit de verboden stad in Wünsdorf, het hoofdkwartier van het Rode Leger tijdens de Koude Oorlog.

Een diorama in het voormalige militaire hoofdkwartier van het Sovjetleger in Duitsland gaf tot 1994 onderdak aan 'De Slag om Berlijn', een zesendertig meter lang en zeven meter hoog schilderij dat meer dan een ton woog.

Het park van het Oost-Vlaamse Lede is al sinds 1200 de uitvalsbasis van de Heren van Lede. Ze lieten er een riant slot bouwen en kregen in 1633 promotie, toen ze de titel van markies kregen.

Zegezekere blik, vuist in de lucht en een golvende vlag versierd met hamer en sikkel: de bronzen buste voor de communistische leider Ernst Thälmann heeft de val van de DDR overleefd.

Van de ruim 260 watertorens die sinds 1856 in het Nederlandse landschap opduiken, staan er nog 175 overeind, waaronder de watertoren in het Zeeuwse Axel.

Frontzate, de voormalige spoorlijn 74 tussen Diksmuide en Nieuwpoort, speelt in de Eerste Wereldoorlog plots een hoofdrol als frontlinie.

Een industrieterrein dat sinds midden de 19de eeuw een van de oudste gasfabrieken van België huisvestte, wordt vertimmerd tot een nieuwe stadswijk in Gent.

Op de grens met Lens staat deze 66 meter hoge kolos uit gewapend beton: de extractietoren van Fosse n° 11-19, een Franse steenkoolmijn die 30 jaar geleden sloot.

In het dorpje Born stampte het Duitse leger in 1916 in amper 8 maanden tijd een 285 meter lang viaduct uit de grond.

Steenkooltreinen, militaire transporten en stoomlocomotieven dwars door de Hoge Venen hebben plaats geruimd voor fietsers op de historische Vennbahn. Een verslag van het traject tussen Waismes en Troisvierges.

Waar de Vennbahn door het Duitse Lammersdorf snijdt, bots je op een rij betonnen drakentanden.

Steenkooltreinen, militaire transporten en stoomlocomotieven dwars door de Hoge Venen hebben plaats geruimd voor fietsers op de historische Vennbahn. Een verslag van het traject tussen Aachen en Waismes.

Een betonnen geschutsbedding is het enige dat na een eeuw nog overblijft van Lange Max, het grootste kanon uit de Eerste Wereldoorlog dat tot dan toe werd ingezet door de Duitsers.

In de schaduw van de scheepslift van Strépy, mondt een ongebruikte weg met 4 rijstroken uit op een vers geploegde akker.

Brasserie Beaufort, op de kop van het Westerstaketsel in Oostende, is niet meer: in het voorjaar van 2015 werd de "barak" gesloopt.

De Rupelstreek telde op het einde van de 18de eeuw meer dan 100 steenbakkerijen, maar de opkomst van beton en de mechanisering luidden in de jaren 60 de zwanenzang in.

Ook onze Franse buren woelden naar steenkool. In de Fosse Delloye duurde die zoektocht slechts een schamele 40 jaar, wegens niet rendabel.

Oostende is meer dan zand, zee en zon. Op de Oosteroever dobberen 2 houten slipways, gebouwd in de Verenigde Staten en in 1931 geïnstalleerd, weet De Plate.

Al sinds 1977 lag de gewestweg N73 in Limburg te wachten op verkeer. Nochtans was er al een spookbrug over het Albertkanaal, eentje boven de Nijverheidsweg en een 2,5 kilometer lange ophoging gebouwd.

In elke wijk van Berlijn stoot je nog op Russische gedenkplaatsen voor de soldaten van het Rode Leger die in de Tweede Wereldoorlog sneuvelden.

De "Charbonnages André Dumont-sous Asch", zo heet de mijn van Waterschei voluit. Een eerbetoon aan professor Dumont, de geoloog die in As op de steenkoollagen in de Kempense ondergrond stootte.

In 1890 schieten de steenkoolmijnen in het Duitse Ruhrgebied als paddenstoelen uit de grond. De Zeche Zollern is een van de 70 nieuwkomers die je vandaag nog kunt bezoeken.

Automobilisten die over de Route de la Laine (RN518) in Moeskroen wilden bollen, moesten meer dan tien jaar geduld oefenen. Pas in 2021 werd de brugrotonde boven de nieuwe weg afgewerkt.

Een twee kilometer lange, honderd meter brede strook spoorbundels: dat was het rangeerstation Tempelhof, in gebruik sinds het einde van de 19de eeuw.

De wieg van de Duitse kalk- en cementindustrie staat in Rüdersdorf, waar de grootste kalksteengroeve van Centraal-Europa ligt.

Het luxehotel Heinrich Heine opent in 1898 de deuren onder de naam "Fürst zu Stolberg".

De in 1873 aangelegde spoorlijn 63 tussen Kortemark en Ieper toont je nog de sporen van bloedige slagvelden tijdens de Eerste Wereldoorlog.

Oignies is de laatste plaats in het Franse mijnbekken van Nord-Pas-de-Calais waar steenkool ontgonnen werd. Pas in december 1990 sluit de mijn.

Tot in 1989 klieft de 500 meter brede DDR-grens het Harzgebergte in Duitsland doormidden.

Tussen 1921 en 1981 vinden 1.750 patiënten hun laatste rustplaats op het kerkhof van het Rijkskrankzinnigengesticht van Rekem.

De blauwgelakte resten van de Franse steenkoolmijn Sabatier, opgedoekt in 1980.

Een 5 meter dikke, betonnen koepel beschermt het door dwangarbeiders in 1943 uitgegraven onderaardse complex voor de opslag en lancering van Duitse V2-raketten.

Veel (Oost-)Vlamingen pendelden in de 19de eeuw dagelijks met de trein naar le Centre (de mijnstreek rond La Louvière) om er af te dalen in een van de steenkoolmijnen.

De scheepslift van Fontinettes in het Franse Arques overbrugt een hoogteverschil van 13 meter op het kanaal van Neufossé, dat de rivieren de Leie en de Aa met elkaar verbindt.

De cokesfabriek Schwelgern, opgetrokken in 2003 langs de Rijn in Duisburg, is een van de modernste, milieuvriendelijkste en grootste cokesfabrieken ter wereld.

De Brocken is met 1141 meter de hoogste berg van Noord-Duitsland.

"Bien travailler, bien s'amuser" luidt het devies op de gevel van de feestzaal van glasfabriek Fauquez.

In 2010 viel het doek voor camping Kompas in Oudenaarde. Kampeerders konden er terecht in stacaravans, tenten en chalets.

Vissers, zwemmers en waterscooters zwaaien -voorlopig- de plak op het in onbruik geraakte kanaal op de grens tussen België met Frankrijk.

De Ottiliaeschacht in Clausthal-Zellerfeld is de oudste nog overblijvende metalen schachtbok van Europa.

Voormalige militaire luchthaven van de Britse luchtmacht in het Duitse Wildenrath.

De enige nog overblijvende stoompomp op het Europese vasteland staat in Bernissart.

De 4 kilometer lange spoorlijn 80/78A voert de steenkool vanaf 1876 uit de mijnen van Bernissart weg via Blaton.

In 1810 tikt Henri De Gorge de steenkoolmijn van le Grand-Hornu in de Borinage op de kop.

In 1988 staakte de Duitse ertsmijn Rammelsberg na bijna 1.000 jaar de winning van koper, lood en zink.

De Duitse luchtmacht ontwikkelt in de Tweede Wereldoorlog een onbemande vliegende bom, beter bekend als de V1 (Vergeltungswaffe).

Op het futuristische circuit van Nijvel vond op 4 juni 1972 en 12 mei 1974 de GP Formule 1 van België plaats. Beide keren ontkurkte Emerson Fittipaldi de champagne. Vandaag blijft er niets meer van over.

Maandagochtend 21 februari 1916. Het is kwart na 7 's ochtends wanneer het Duitse leger het vuur opent op de forten ten noorden en oosten van het Franse Verdun.

Diep verscholen in de bossen bij het Franse Verdun ligt Camp Marguerre, waar het Duitse leger in de Eerste Wereldoorlog het gebruik van beton uittestte.

Van december 1878 tot oktober 1880 hokt Vincent Van Gogh in de Borinage, waar hij zelfs 700 meter afdaalt in de steenkoolmijn van Marcasse.

In de Duitse gemeente Hötensleben staat nog 350 meter muur overeind, een restant van de kilometerslange grens die de DDR van West-Duitsland afgrendelde.

Anton van Bourgondië, een bastaardzoon van Filips de Goede, liet eind 15de eeuw de gotische kapel van Guémy bouwen op de Mont Saint-Louis.

Wie Wallers-Arenberg zegt, denkt meteen aan de beruchte kasseistrook in Parijs-Roubaix, maar aan de rand van het bos ligt ook de steenkoolmijn van Arenberg.

Langs de Nieuwevaart in de Gentse Rabotwijk prijken de restanten van de "Filature du Rabot".

De IJzer met de Leie verbinden, dat is de droom die het kanaal Ieper-Komen moet waarmaken. In 1864 starten daarom de graafwerken, maar grondverschuivingen bij de heuvelrug in Hollebeke gooien al snel roet in het eten.

In het Duitse visserdorpje Peenemünde aan de Oostzee streken vanaf 1936 honderden wetenschappers, ingenieurs en technici neer om de V2-raket te ontwikkelen en te testen.

De sloophamer dreigde eind 2014 voor de modernistische, betonnen mijnschacht van Saint-Albert in het dorp Péronnes-lez-Binche.

Langs de oevers van de Scheldekaai in Antwerpen troepen een tiental havenkranen samen: ze vormen de grootste (museale) verzameling havenkranen ter wereld.

De 46 meter hoge Bierpinsel negeren in het Berlijnse stadsdeel Steglitz, is moeilijk. In de observatietoren uit de jaren 70 kon je eten, drinken en een danspasje wagen.

In 1935 gaf Adolf Hitler het startsein voor de bouw van een megalomane vakantiekolonie in Prora, op het Duitse eiland Rügen.

De Friedhofsbahn voerde inwoners van het Duitse Berlijn-Wannsee snel en goedkoop naar het Südwestkerkhof. Tot de DDR in 1961 de lijn doorknipte.

Vanaf 1928 tot aan het einde van de Tweede Wereldoorlog testte het Duitse leger, diep verstopt in een uithoek van het land, vliegtuigen, water- en amfibievoertuigen.

Plattenbau vlakbij Alexanderzplatz in Berlijn? Daar moet wel DDR-geschiedenis achter schuilgaan. Het prominente Haus der Statistik staat sinds 2008 te verkommeren.

Voor ruïnes van wachttorens en versperringen moet je niet enkel in Berlijn te zijn. Ook in de meest noordwestelijke stad van de voormalige DDR, het Duitse Dassow, liet de grenszone zijn sporen na.

De Duits-Duitse grens, de 1378 kilometer lange grens die tijdens de Koude Oorlog dwars door Duitsland sneed, maakte deel uit van het IJzeren Gordijn.

De hefbrug van Karnin, gebouwd in 1933, is een spoorwegbrug in Duitsland die het treinverkeer over de rivier de Peenestrom mogelijk maakte en de badplaatsen aan de Oostzeekust ontgrendelde.

Anno 1888 droomt koning Leopold II van een prestigieuze paardenrenbaan op een boogscheut van Brussel.

Afbrokkelende Sovjetbeelden kijken met lede ogen naar het verval van een van de belangrijkste steunpunten van de Russisiche luchtmacht in Oost-Duitsland: de luchthaven van Pütnitz in Damgarten.

In 1876 richtte Max Duttenhöfer de springstoffabriek "Düneberger Pulverfabrik" dichtbij de Duitse stad Hamburg op, waar tijdens beide wereldoorlogen buskruit en andere springstoffen van de band rolden.

De Belgische spoorlijn 86 loopt van De Pinte tot in het Waalse Basècles. Enkel het gedeelte tussen De Pinte en Ronse is nog in dienst, de rest van de spoorbaan ligt te verkommeren.

Van 1905 tot 1988 werd in de steenkoolmijn Charles Ledoux in Condé-sur-l'Escaut, net over de grens met Frankrijk, steenkool vanonder de grond gedolven.

Een 700 meter lange ophoging, hier en daar een spat asfalt en twee nutteloze viaducten: auto's zullen er niet meteen rijden op de vierbaansweg van de N60 in Frasnes-lez-Anvaing.

In de Berlijnse wijk Friedrichshain spuwde Glaswerk Stralau tot 1997 flesjes uit voor de nabijgelegen brouwerij Engelhardt. Toen viel het doek voor de glasblazerij, die al sinds 1889 actief was.

Eén van de eerste openluchtzwembaden van België staat in Spiere-Helkijn. Een waterzuiveringsstation aan de monding van de Spierebeek in de Schelde werd in 1935 omgebouwd tot openluchtzwembad.

Op 6 juni 1944 landden geallieerde troepen op de kusten van Normandië. D-Day betekende de ondergang van het nazi-rijk en het einde van de Tweede Wereldoorlog.

Ondanks het feit dat de verpleegsterschool van Ronse pas in 1978 gebouwd is, stond het gebouw ruim tien jaar leeg voordat het volledig met de grond gelijk gemaakt werd.

In het Henegouwse dorpje Lessines, langs de Dender, staat dit stukje industriële geschiedenis te verroesten: een scheepslader die de steenslag op de boten stortte.

De grenspost Helmstedt-Marienborn vormde ten tijde van de splitsing van Duitsland de belangrijkste grensovergang langs de Duitse binnengrens.

In 1940 werd de A115 aangelegd, een snelweg dwars door het bos Düppeler Forst ten westen van Berlijn.

De inwoners van het Duitse dorpje Wünsdorf krijgen in de Tweede Wereldoorlog een pak buren erbij, wanneer het leger in sneltempo bunkers optrekt om er het oppercommando te verstoppen.

​​Begin jaren zeventig ontwierp de Berlijnse architect Rainer Rümmler het kleurrijke tankstation Dreilinden. Wie de Oost-Duitse grenscontrole in Drewitz-Dreilinden had getrotseerd, kon er zijn tank volgieten en een hapje eten.

In de zomer van 1945, slechts luttele maanden nadat het Derde Rijk was uitgeschakeld, liet de Sovjetregering het Panzerdenkmal oprichten in de buurt van de AVUS-snelweg.

De Sint-Pieterskerk van Oud-Stuivekenskerke was bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog nog maar een schim van zichzelf. Alleen de laatgotische kerktoren uit 1572 stond nog overeind.

Via de Antwerpse haven druppelde de eerste Amerikaanse olie in 1863 Europa binnen, de Antwerpse petroleumindustrie vestigde zich tussen het Zuid en Hoboken.

Wat doet een veertien meter hoge, betonnen cilinder, in hartje Berlijn?

Verlaten mijnwerkerswoningen stonden schouder aan schouder in het Franse Liévin, vlak bij de steenkoolmijn van Loos-en-Gohelle.

Tijdens de Koude Oorlog stonden bijna driehonderd uitkijktorens her en der verspreid in Nederland om vijandelijke vliegtuigen te signaleren.

Maar liefst 712 stoommachines rolden tussen 1874 en 1914 van de band bij constructiewerkplaats Carels Frères (het latere ACEC) in Gent.

Op een boogscheut van de hoofdzetel van de Zeche Zollverein in Essen bleef een schachtbok bewaard van een kleinere koolmijn die deel uitmaakte van de mijngigant.

De overkoepelde cokesmenginstallatie in Oberhausen is het merkwaardigste restanten van van de voormalige steenkoolmijn Osterfeld.

In Karlshorst, diep in het oosten van Berlijn, luidde de ondertekening van de capitulatie door Duitsland het einde in van de Tweede Wereldoorlog.

Hoogoven B aan de oevers van de Maas in Ougrée staat sinds de tijdelijke sluiting in oktober 2011 op standby. In 2019 wordt over het lot van de fabriek beslist.

Een van de oudste bewaarde hoogovens in het Ruhrgebied, de Henrichshütte in Hattingen, zag het levenslicht in 1854.

Op de top van de Teufelsberg, een kunstmatige heuvel even buiten het centrum van Berlijn, is het stil. Muisstil. Dat was in de Koude Oorlog wel even anders.

Het polderdorpje Doel ligt op de linkeroever van de Schelde en wordt omsingeld door de kerncentrale van Doel en het nieuwe Deurganckdok dat in 2005 in gebruik genomen werd.

De RTT Home was een van de tientallen vakantiekolonies aan de Belgische kust. Vanaf 1950 konden kinderen van RTT-personeel (het vroegere Proximus) hier op vakantie komen.

Op de top van een heuvel in Overijse, diep verstopt in de Tombeekse bossen, schuilde een van de meest bedreigde architecturale monumenten ter wereld: het sanatorium Joseph Lemaire.

Julius Buch stampte in 1873 de Völklinger Hütte uit de grond, waar tot in 1986 staal geproduceerd wordt.

Het is een ongewoon zicht: wandelaars, fietsers en skaters verzameld op de taxibaan van een luchthaven. Vlakbij de verlaten verkeerstoren zitten mensen te barbecueën.

In 1936 organiseerde het Duitse naziregime de Olympische Spelen. Op het militaire domein van Döberitzer, bouwt de Wehrmacht het Olympisch dorp.

Wissant, een badplaats tussen de rotskapen van Cap Gris-Nez en Cap Blanc-Nez, wordt al sinds eind negentiende eeuw overspoeld door toeristen. De duinen krioelen van de vakantiewoningen en villa's in art-decostijl zoals Villa Le Typhonium. Maar tijdens de Tweede Wereldoorlog waren zonnekloppers hier aan het verkeerde adres.

Veertig jaar lang gulpte beton uit de enorme silo's van de betoncentrale van Inter-Beton aan het Handelsdok in Gent, maar begin 2009 stuurde Inter-Beton de fabriek op pensioen.

Van oudsher is het Noord-Ierse Ardglass een belangrijke vissershaven. De vangst van de dag bestaat vooral uit haring, garnalen en witvis.

Jarenlang stonden katholieken en protestanten met getrokken messen tegenover elkaar in de Noord-Ierse stad Belfast.

Consol - voluit Zeche Consolidation - behoorde begin twintigste eeuw tot het kransje van de grootste steenkoolmijnen van het Ruhrgebied. De schachten lagen verspreid over heel Gelsenkirchen.

Anno 1901 liet August Thyssen een staalfabriek met hoogoven, de Rheinische Stahlwerke zu Meiderich bei Ruhrort, optrekken in het Duitse Duisburg.

In de textielfabriek van de familie Bosteels-De Smeth, opgericht in 1875, werd het Belgische kousenmerk du Parc geproduceerd.

Sinds 2008 was deze voormalige ondergoedfabriek bijna van top tot teen gerenoveerd, maar voor de laatste fase van de opknapwerken ontbrak het geld.

Het tractiestation in de Gentse Rabotwijk zet jarenlang hoogspanning om in voeding voor het tramnet.

In de treinwerkplaats Reichsbahnausbesserungswerk Franz Stenzer (RAW) in Berlijn herstelden meer dan 2.000 werknemers goederen- en personenwagons.

De stalen schachtbok 6 is het enige wat nog overblijft van het mijnimperium van de Thyssens in Duisburg.

Nadat Franse revolutionairen de monniken in 1791 uit de abdij van Saint-Bertin verjaagden, begon de sloop ervan.

Transfo Zwevegem, de oude elektriciteitscentrale van Zwevegem, wekte sinds 1911 stoom en elektriciteit op in de regio.

64 jaar lang was de cokesfabriek Hansa in de Duitse stad Dortmund in bedrijf, maar in 1992 sloot de fabriek de deuren.

De voormalige steenkoolmijn Crachet-Picquer in Frameries sloot de poorten in december 1960 en is omgebouwd tot een wetenschappelijk avonturenpark.

In 1847 kwam de steenkool- en staalindustrie in het Duitse Ruhrgebied op kruissnelheid, industrieel Franz Haniel plantte dat jaar een steenkoolmijn in Essen.

Aan het kanaal Kortrijk-Bossuit prijkt sinds 1924 de pannenfabriek Céramique et briquetteries méchaniques du Littoral.

Het postsorteercentrum in Gent-Sint-Pieters is een lang vervlogen herinnering: in 2007 werden de twee torens gedynamiteerd.

Een veerdienst verbond Zeeuws-Vlaanderen met Zuid-Beveland, een schiereiland dat tussen de Oosterschelde en de Westerschelde ligt.

Een leegstaande mouterij, een fabriek waar van granen mout gemaakt wordt voor in bier, whisky en voedingsmiddelen, in Frankrijk.

In 1936, net voor de Tweede Wereldoorlog uitbreekt, organiseert Duitsland de Olympische Zomerspelen in Berlijn.

Camping Jacques Junior moest, net als buurman Camping Cosmos, opkrassen uit het beschermd duinengebied.

Houthalen is de laatst geopende mijn in het Kempense steenkoolbekken, waarvan je nu enkel nog het hoofdgebouw en de twee stalen schachtbokken terugvindt.

Op 30 september 1992 haalde de Limburgse "Charbonnage d'Helchteren-Zolder" de laatste brok steenkool van de Benelux bovengronds.

De steenkoolmijn van Eisden haalt vanaf 1922 steenkool uit de Limburgse ondergrond.

Naast de Oosterscheldekering in Nederland staat een 30 meter hoge, betonnen pijler er een beetje verloren bij.

In het hart van het Meetjesland zou je het niet meteen verwachten, maar ook hier beleefde de textielindustrie gouden jaren.

De Métro Léger Charleroi moest uit acht lijnen bestaan die samen een metronet van 60 kilometer zouden vormen en 69 stations zou tellen. In 1976 openden de eerste stukjes van de lijn.

In de jaren 60 telde Wallonië nog een vijftigtal hoogovens. Na de sloop van Forges de Clabecq in 2012, bleven er nog slechts drie over.

Het viaduct van Varsenaere, vlakbij Brugge, werd in 1976 iets te optimistisch gebouwd voor de snelwegverbinding E403/A17 tussen Zeebrugge en Doornik.

20 jaar na de start van de bouw ervan versluist de scheepslift van Strépy-Thieu de eerste boten. Tot 2016 is het de grootste scheepslift ter wereld.

De Kortrijkse Katoenspinnerij lag sinds 1927 benepen tussen de Spinnerijstraat en het kanaal tussen Kortrijk en Bossuit.

De blekerij Alsberge-Van Oost zag het levenslicht in 1879. Een eeuw later ging de blekerij over de kop en volgde jarenlange leegstand. 

De Groothandelsmarkt der Vlaanderen werd in 1964 gebouwd langs de Ringvaart.

Graan- en hophandelaar Jean-Louis De Wolf startte in 1790 met de mouterij "De Wolf-Cosyns" in hartje Aalst.

In 1913 opende het Militair Hospitaal vlakbij het strand tussen Oostende en Bredene, de deuren, maar al meteen raakte het zwaar beschadigd tijdens de Eerste Wereldoorlog.

De wijk het Zandeken in Evergem is vanaf 2006 van de kaart geveegd om plaats te ruimen voor de uitbreiding van de Gentse haven en het Kluizendok.

Tussen 1974 en 1976 bouwde de DDR-regering de rijkelijk versierde Palast der Republik, een praalproject aan de Marx-Engels-Platz, dat onderdak gaf aan het Oost-Duitse Parlement, theaterzalen, verschillende restaurants en een bowlinghal.

De torens en kantelen doen een kasteel vermoeden, maar dit was wel degelijk een spinnerij.

Het spookhuis Sas van Gent werd in 1905 opgetrokken door architect Jozef August Jacobs in opdracht van de verderlop gelegen glasfabriek Saint Gobain

In het Oost-Vlaamse Lede schitterden tot 2010 de statige vleugels van het kasteel van Mesen, een school met internaat van het Koninklijk Gesticht van Mesen.

Leerlooierij Schotte nestelde zich begin 20ste eeuw tussen de Kapellekensbaan en de Dender in Erembodegem. De huid van runderen werd er bewerkt tot leren handtasjes en schoenen.

De cokesfabriek in de haven van Zeebrugge kreeg in 1900 vorm en werd in de jaren dertig volledig vernieuwd. Na de Tweede Wereldoorlog, waarin de fabriek door de Duitsers bezet werd, volgen grote herstellingswerken en de heropstart.

Het pretpark Spreepark staat sinds 2001 stof te vergaren. In een poging een faillissement af te werden, verhuisde de eigenaar toen een deel van de attracties naar Peru, om daar met een propere lei te starten.

Tussen Westende en Lombardsijde vond je tot in 2004 de sporen van Camping Cosmos, vooral bekend door de gelijknamige film van Jan Bucquoy.

"Welkom in Vlaanderens fantasierijkste speelpark, waar kinderen nog steeds de absolute koning zijn", zo verwelkomde het Dadipark zijn gasten tot het in 2003 voor het eerst in zijn geschiedenis op slot bleef.

Al sinds 1911 bewaakte de maïsmeelfabriek De Stordeur als een middeleeuws kasteel de oever van het kanaal tussen Leuven en de Dijle.

In de buurt van het nieuwe gerechtsgebouw in Kortrijk kan je door een olierijk gebied wandelen. De terreinen van "FD", een groot tankstation annex garage, werden na de sluiting ervan nog gebruikt door rijscholen.

Diep verstopt in de bossen van Eperlecques bouwde het Duitse leger tijdens de Tweede Wereldoorlog een montage- en lanceerbasis voor V2-raketten.