150 jaar trams in Gent

Op vrijdag 24 mei zal het dan ook precies 150 jaar geleden zijn dat een eerste paardentram door de straten van Gent hobbelde. 

Paardentramnet

In 1898 werd de ETG, de Elektrische Tramwegen van Gent, opgericht om het tramnet in Gent te exploiteren. De private onderneming dumpte de paardentrams en verving die eerst door accutrams, trams waarvan de motors door batterijen werden gevoed. 

Technische problemen

Twee- en drieassers

Ze werden vanaf 1904 vervangen door tweeassers (later omgebouwd tot drieassers) die hun stroom afnamen van een bovenleidingsnet. De derde as van het typische Gentse tramtype zorgde voor meer stabiliteit en comfort in de bochten. De drieassers in Empaingeel bleven tot 31 maart 1974 actief op het tramnet. Onder meer drieasser 339 werd bewaard.

'Boerentram'

De buurtspoorwegen legden daarnaast tramrails aan vanuit de buurgemeenten tot aan de stadsrand. Zo reden streektrams - bijnaam: de boerentrams - vanuit Evergem, Zomergem, Nevele, Lochristi, Oostakker en Wetteren tot in Gent. De motorwagens 9093 en 9888 zijn voorbeelden van tweeassige buurttrams die ook in en rond Gent rondreden.

Autorail

Stoomlocomotieven bewogen de eerste buurttrams voort. Later schakelden de buurttrams, net als de stadstrams, over op elektrische aandrijving via een bovenleiding. Sommige lijnen werden echter nooit geëlektrificeerd, zoals de regiolijn naar Sint-Lievens-Houtem en Geraardsbergen. Daar werden dieseltrams ingezet zoals deze Autorail AR 86 uit 1934.

Na de Tweede Wereldoorlog kreeg het tramverkeer steeds meer concurrentie van de auto. Tegen 1959, in nog geen vier jaar tijd, was het volledige voorstadstramnet van de NMVB verdwenen en vervangen door bussen. 

Klappen

Ook de stadslijnen deelden in de klappen. Vanaf de jaren zestig werd de ene lijn na de andere opgedoekt om plaats te maken voor bredere ringwegen en parkeerplaatsen. Het Gentse tramnet was in 1970 op enkele jaren tijd gehalveerd tot een lengte van 25 kilometer. 

Intercommunaal vervoer

De privé-uitbater van het Gentse tramnet, de ETG, verdween in 1961 van het toneel aangezien het tramnet maar weinig meer opleverde. De MIVG (Maatschappij voor het Intercommunaal Vervoer te Gent) nam de exploitatie van het stadsvervoer over. Onder meer de tramrijtuigen werden vernieuwd. De PCC-trams namen de plaats in van de oude drieassers.

Einde van stads- en streekvervoer

Met de oprichting van De Lijn in 1991 verdween het onderscheid tussen stads- en streekvervoer. Voortaan was De Lijn verantwoordelijk voor het openbaar vervoer in Vlaanderen. 

Hermelijnen en Albatrossen

Vanaf 2000 werden de gelede lagevloertrams ingezet, de zogenoemde Hermelijntrams. Daar kwamen vanaf 2015 ook nog eens 43 meter lange kanjers bovenop, de Albatrostrams. Het liedje van de PCC-trams was daardoor uitgezongen. In 2017 verdwenen ze in de coulissen.

Uitbreidingen

Sinds eind twintigste eeuw zit de tram weer in de lift. Nieuwe uitbreidingen van het tramnet brachten de netlengte op 34,5 kilometer in Gent. Alles samen rijden 41 Hermelijntrams en 26 Albatrossen rond.

Onder meer de oude drieassers en PCC-trams zijn erfgoedstukken geworden. Ze worden door erfgoedvereniging ETG vzw nog uitzonderlijk op de sporen gezet voor tramritten tijdens de kerstperiode of naar aanleiding van het tramfeest voor 150 jaar trams in Gent.

PCC aan het Stapelplein

In de toekomst staat de verlenging van tramlijn 4 van de Muide tot aan de Dampoort en de (her)aanleg van de historische lijn 7 tussen het Sint-Pietersstation en Gent-Dampoort op de agenda. Om de comeback van de tram in te luiden, werd aan het Stapelplein een PCC-tram geparkeerd en beschilderd door een street-artkunstenaar.