80 jaar na de Val van Berlijn: het einde van de Tweede Wereldoorlog

Toen het Rode Leger Berlijn vanaf april 1945 inbeukte op Berlijn was de stad het toneel van felle strijd, de Slag om Berlijn. Van de verdediging zijn nog overblijfselen zichtbaar, zoals de Flakturms – massieve luchtafweertorens die Berlijn moesten beschermen tegen geallieerde bombardementen.

Ook de Brommy Brücke, ooit een overbrugging van de Spree, werd opgeblazen door de Duitsers zelf – een wanhoopspoging om de Sovjets tegen te houden. Vandaag herinnert alleen nog een brugpijler aan deze sierlijke brug.

De stad in ruïnes

Na de capitulatie was Berlijn een schaduw van zichzelf. Anhalter Bahnhof, ooit een van de grootste treinstations van Europa, werd zwaar gebombardeerd door geallieerde vliegtuigen. Op de noordelijke voorportiek na, ooit meer dan honderd meter breed, werd Anhalter Bahnhof volledig met de grond gelijk gemaakt.

Onvoorwaardelijke overgave

Op 8 mei 1945 werd de onvoorwaardelijke overgave van Nazi-Duitsland ondertekend in Karlshorst, het hoofdkwartier van het Rode Leger. Daar werd de oorlog officieel beëindigd. Het gebouw is nu een museum dat het verhaal van de capitulatie vertelt.

Sovjetmonumenten en -begraafplaatsen

De Sovjet-Unie betaalde een zware prijs voor de overwinning. In Berlijn zijn verschillende monumenten opgericht om hun doden te eren. Het meest centraal gelegen is het Sowjetisches Ehrenmal in de Tiergarten, met tanks, kanonnen en imposante granieten zuilen. Het ligt op een steenworp van de Reichstag — symbolisch voor de Russische overwinning op het nazisme.

In het Treptower Park vind je een nog indrukwekkender Sovjetmonument en begraafplaats. Een reusachtig standbeeld van een Russische soldaat met een kind op de arm torent boven alles uit — een icoon van de bevrijding, maar ook van Sovjetpropaganda. Minder bekend, maar even beladen, is de Russische begraafplaats in Marzahn.

En dan is er nog het Panzerdenkmal, een monument dat een Russische tank toonde waarmee het Rode Leger Berlijn binnenreed. Na de Val van de Berlijnse Muur demonteerde het Russische leger het pantservoertuig.

Puinbergen

Na de oorlog lag Berlijn in puin. Miljoenen tonnen bakstenen, staal en stof werden door duizenden Trümmerfrauen — vrouwen die het puin met de hand opruimden — op karren en treinen afgevoerd. Het puin werd aan de rand van de stad gestort leidde tot kunstmatige heuvels.

De bekendste puinberg is ongetwijfeld Teufelsberg, een kunstmatige berg gebouwd op de resten van een nooit afgewerkte nazi-militaire school. Bovenop verrees later een Amerikaanse afluisterpost tijdens de Koude Oorlog.

Hoewel Berlijn een bijzondere plaats inneemt in het laatste hoofdstuk van de Tweede Wereldoorlog, reiken de sporen van het conflict veel verder dan de Duitse hoofdstad. In heel Europa zijn overblijfselen van de oorlog bevroren in de tijd.

Sporen van WOII

Van de massieve versterkingen van de Atlantikwall, Hitlers mislukte verdedigingslinie die zich uitstrekte langs de West-Europese kust, tot de overblijfselen van het 'Wunderwaffe'-programma, waaronder V2-raketlocaties en geheime testfaciliteiten, onthullen deze overblijfselen de omvang en wanhoop van de nazi-oorlogsmachine. Verken nog meer overblijfselen uit de Tweede Wereldoorlog.