Japanse Toren en het Chinees Paviljoen

Alle architectuurstijlen uit het Verre Oosten werden er vermengd. Zo'n blikvanger ontbrak nog in zijn thuishaven Brussel. Dus klopte Leopold II aan bij de architect van het bouwwerk, de Fransman Alexandre Marcel, met de vraag om iets gelijkaardigs in zijn achtertuin op te richten.

Verre Oosten dicht bij Brussel

Nog geen jaar na de Franse Wereldtentoonstelling begon architect Marcel met de bouw van de Japanse toren, het Chinees paviljoen, een kiosk en een bijgebouw in Brussel. 

Déja-vu

Leopolds tijdsgenoten die het allegaartje van Japanse en Chinese gebouwen uit de grond zagen rijzen, beleefden een déja-vu.

Architect Marcel had dan ook een duidelijke voorliefde om exotische stijlen in zijn bouwwerken te moffelen. Zo werkte hij later ook mee aan het Baron Empain Palace, een optrekje voor de Belgische zakenman en baron Édouard Empain in de Egyptische hoofdstad Caïro. 

Authentieke Japanse ornamenten

Koning Leopold II keek niet op een frank meer of minder. Voor de bouw van het exotische geheel trommelde hij niet alleen Franse en Japanse decorateurs op, uit materiaalonderzoek in 2010 bleek de binnenafwerking ook nog eens authentieke Japanse ornamenten uit de Edo- en Meiji-periode te bevatten. 

Viersterrenrestaurant

De werken aan de Japanse Toren waren in 1905 afgerond. Hoewel het complex was uitgerust om onderdak te geven aan een viersterrenrestaurant, werd nooit een exploitant gevonden.

Na de overdracht van de Aziatische enclave aan de Belgische staat in 1908 werden tentoonstellingsruimtes geopend in de gebouwen. Bezoekers konden zich vergapen aan handelswaar uit het Verre Oosten. 

De Wereldtentoonstelling van 1935 in Brussel vormde de aanleiding om het stof van de gebouwen te blazen en er de verzameling kunstobjecten uit het Verre Oosten van de koninklijke musea uit te stallen.

Europalia Asia

De Japanse Toren ging na de Tweede Wereldoorlog dicht door problemen met onder meer de waterdichtheid. Meer dan veertig jaar lang liet een renovatie op zich wachten, maar wanneer Europalia, een Europees kunstenfestival, besliste om in 1989 de culturele verwezenlijkingen van Japan in de kijker te zetten in Brussel, werd de Japanse Toren van kop tot teen gerestaureerd.  

De Regie der Gebouwen trok nog een keer alle registers open en knapte ook de voetgangerstunnel op, bouwde een ontvangstpaviljoen en maakte de gelijkvloerse verdieping van de Japanse toren weer toegankelijk voor bezoekers. 

Aangezien de trappen niet berekend waren op een massale toestroom, bleven de hogere verdiepingen afgesloten. Jarenlang kon je de gebouwen bezoeken. Het koetshuis gaf vanaf 2006 zelfs onderdak aan een bescheiden tentoonstelling over Japanse kunst.  

Gesloten en ontruimd

De Musea van het Verre Oosten, het trio van de Japanse Toren, het Chinees Paviljoen en het Museum voor Japanse kunst, werd in 2013 van de ene dag op de andere gesloten en ontruimd door de Regie der Gebouwen. De reden? Stabiliteitsproblemen. 

De collectie verhuisde naar het Museum Kunst & Geschiedenis in het Jubelpark en de gebouwen staan al meer dan tien jaar lang te wachten op een grondige renovatie. In 2019 heeft het Brussels Gewest zowel de Japanse Toren als het Chinees Paviljoen als monument beschermd.

Barones Diane Hennebert kon het verval niet langer aanzien en wil het Chinees Paviljoen nieuw leven inblazen. Ze richtte een vzw op die van de federale overheid een dertigjarige concessie kreeg om het gebouw met privégeld te restaureren en uit te baten. In 2028 zou het gebouw opnieuw de deuren moeten openzwaaien voor bezoeker. Daarna wil Hennebert de Japanse Toren aanpakken.

Erfgoedchallenge

Het project krijgt misschien wel een duwtje in de rug nu het is genomineerd voor de Erfgoedchallenge, een initiatief van het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium en de Nationale Loterij. Een jury van professionals koos voor de vijfde editie 8 waardevolle gebouwen of voorwerpen, waaronder het Chinees paviljoen, die snakken naar een restauratie. Tot zondag 1 februari 2026 kan je je stem uitbrengen op je favoriet. De winnaar krijgt steun bij de restauratie.