Phoenix Gand

Phoenix Gand

De geboorte van de metaalindustrie in Gent

Rond 1821 stampte Jacob Joseph Huyttens-Kerremans de machinewerkplaats Phoenix uit de grond in de Brugsepoort in Gent. Samen met de werkplaatsen van John Cockerill in Seraing was Phoenix een van de eerste metaalconstructeurs in België.

In die tijd maakte het huidige België, samen met Nederland en Luxemburg, sinds 1815 deel uit van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden. Aan het hoofd stond koning Willem I die ervan droomde van zijn rijk het Engeland van het vasteland te maken.

Vertrouwensman van koning Willem I

Hij trok dus volop de kaart van de industrialisering en draaide de geldkraan open voor Cockerill, maar ook voor de bouw van Phoenix in Gent. De oprichter ervan, Gentenaar Huyttens-Kerremans, was dan ook een vertrouwensman van koning Willem I en zetelde zelfs in de Tweede Kamer van de Staten-Generaal.

De Engelsman David Bell, die tot 1819 bij John Cockerill in Seraing aan de slag was, werd in 1825 aangeworven als directeur-ingenieur bij Phoenix. Vanaf dan groeide het zaakje als kool en werkten er wel twee- tot driehonderd arbeiders. 

Het bedrijf bouwde niet alleen machines voor de Gentse textielindustrie, maar voerde die toestellen ook uit naar het buitenland. De meeste Belgische machines die rond 1840 in het Duitse Rijnland en Westfalen te vinden waren, kwamen van Cockerill, Houget & Tefton en Phoenix uit Gent.

Revolutie en overlijden

De Belgische Revolutie in 1830 zorgde voor een kink in de kabel, net als het overlijden van oprichter Huyttens-Kerremans in 1836. Het jaar daarop keerde het tij toen de Société Générale fors investeerde in het bedrijf. Directeur-ingenieur Bell ging dan weer solo met de oprichting van Atelier du Vulcain dat in de volksmond al snel de bijnaam ‘le petit Phoenix’ kreeg. Nadat die firma op de fles ging, vluchtte hij (vermoedelijk) naar Amerika.

Hoogdagen

In de hoogdagen bouwden meer dan duizend arbeiders er textielmachines, stoomtoestellen en locomotieven. Op een gravure uit 1885 ligt het binnenplein van het bedrijf bezaaid met treinwielen, buizen en karren. Rechts  prijken twee gashouders, terwijl de hoge schoorstenen onophoudelijk rook uitstoten (foto: Publiek domein).

Einde

Het bedrijf vervelde begin twintigste eeuw tot 'Phoenix Nouveau', maar na 1945 sloot het voorgoed de deuren. Het logo siert nog een 3 ton wegende draaibank uit 1908 uit de collectie van het Industriemuseum Gent. De draaibank is te zien tijdens de tijdelijke expo Ferro Non Ferro.

Overblijfselen

De Gentse Phoenixstraat is een van de enige restanten die de constructeur heeft achtergelaten in het Gentse straatbeeld, van de werkplaatsen zelf ontbreekt elk spoor, behalve dan de bakstenen fabrieksmuur aan de parking van de School of Arts LUCA aan de Leiekaai.

Ook van de machines die Phoenix bouwde, zijn weinig overblijfselen te vinden. In een West-Vlaamse vlasroterij prijkt nog een stoommachine van Phoenix.

Hoe kan ik deze plaats bezoeken?

Deze info is alleen toegankelijk voor Plus-gebruikers. Als Plus-gebruiker:

  • Ontdek je het adres, gps-coördinaten en bezoekinstructies. Benieuwd? Bekijk een voorbeeld.
  • Krijg je toegang tot de kaart met 600 bestemmingen.
  • Ontvang je digitale reisgidsen, uitgestippelde routes voor wandelaars en fietsers, kortingen bij musea en toegang tot de nieuwste verhalen.

Krijg toegang 29,90 euro voor een heel jaar

Vind alle Plus-voordelen op een rijtje. Ben je al plus? Meld je aan

Plus-gebruikers geven Industriecultuur.be een gemiddelde score van 4,3/5!

 

Meer artikels over