Mule Jenny in het Gentse Industriemuseum

Mule Jenny

Hoe Gent het Manchester werd van het vasteland

De industriële revolutie is niet alleen het verhaal van steenkool en staal, maar ook van de mechanisering van de textielindustrie. Die doorbraak kwam er dankzij de Brit Samuel Crompton. In 1779 bouwde hij de Mule Jenny, een spintoestel dat kon worden aangedreven door een stoommachine.

  • Geschikt voor fietsers
  • Bevat praktische informatie
  • Bevat links en achtergrond

Dat het toestel amper een kwarteeuw na zijn uitvinding in Gent boven water kwam - ondanks het Britse verbod om het uit te voeren naar het vasteland - was niet de bedoeling. Nochtans gebeurde net dat.

Lieven Bauwens

De Gentse ondernemer Lieven Bauwens smokkelde tussen 1797 en 1798 de onderdelen van de Mule Jenny naar het continent. Ze zaten verstopt tussen kisten met suiker of balen katoen. Hij installeerde de halfautomatische spinmolen eerst in een fabriek in het Franse Passy, in 1803 parkeerde hij de Mule Jenny ook in Gent, meer bepaald in zijn katoenspinnerij in het voormalige Kartuizerklooster.

In 1810 werd Bauwens nog bekroond met de Légion d'Honneur door de Franse keizer Napoleon, maar diens ondergang sleepte Bauwens mee in zijn val. Bauwens werd failliet verklaard en verhuisde naar Parijs waar hij op 52-jarige leeftijd stierf.

Bronzen standbeeld

Ondanks zijn twijfelachtige reputatie werd Bauwens in de loop van de negentiende eeuw op het schild geheven als een van de Gentse volkshelden. In juli 1885 leidde dat tot de oprichting van een bronzen standbeeld op een naar hem vernoemd plein pal in het centrum van de stad.

'Met recht mag men zeggen dat geheel Gent hulde heeft wille bewijzen aan den voortreffelijken man', klinkt het in de dagbladen uit die tijd. Vooruit had wel bedenkingen: 'Dank aan Bauwens bezit Gent fabrieken... maar ook fabriekslaven.'

Kegels, bloempotten en papieren zakken

Bijna anderhalve eeuw later blinkt Bauwens er nog altijd, maar intussen kreeg hij al kegels, bloempotten, papieren zakken en een Guy Fawkesmasker op zijn kop. De scherpste kritiek op zijn beeltenis kwam er in 2020, toen ook de standbeelden van Leopold II ter discussie stonden: 'Hij was een dief, een spion, een aftroggelaar, omkoper, een lafaard,' schrijft Bouwmaster.

En de Mule Jenny?

In 1994 opende het MIAT, het huidige Industriemuseum, zijn deuren. De Mule Jenny van rond 1810, een vondst van de Engelsman Samuel Crompton, is het topstuk van het museum.

Uit onderzoek door het Koninklijk Instituut voor Kunstpatrimonium bleek dat zowel de Mule Jenny als de Twijnmolen allebei meer dan 200 jaar oud zijn. De Mule Jenny zou dateren van 1810, de twijnmolen gaat terug tot in de achttiende eeuw. 

Katoenspinnerij Desmet-Guequier

Beide Vlaamse topstukken maken deel uit van de hoofdtentoonstelling Over mensen en machines van het Industriemuseum in Gent. Het museum vertelt het verhaal van de industriële revolutie in Gent en omstreken en kreeg onderdak in de voormalige katoenspinnerij Desmet-Guequier aan de Minnemeers in Gent. 

Industriemuseum in Gent
Ontdek het industriële verleden (met textiel als rode draad)

(Advertentie) In het centrum van Gent, op een boogscheut van de Vrijdagmarkt, huist het Industriemuseum in een monumentaal Manchestergebouw. 

Architect Serafinus De Taeye ontwierp in 1905 het Manchestergebouw uit de boekjes met tandzaagdaken, raampartijen van boven tot onder, bakstenen gevels en een skeletstructuur met gietijzeren kolommen die de vloeren moesten ondersteunen. Elke verdieping werd volgestouwd met machines.

Het ontstaan van UCO

De Eerste Wereldoorlog gooide zand in de wielen van de Gentse textielindustrie. Veel spinnerijen werden ontmanteld door de Duitse bezetter. Na afloop van de oorlog stond het water hun in die mate aan de lippen, dat vijf Gentse fabrieken en de Cotonièrre Renaisienne uit Ronse in 1919 samensmolten tot de Union Cotonnière, het latere UCO.

Vanaf de jaren zeventig zag de Gentse industrie opnieuw zwarte sneeuw, dit keer door de oliecrisis en de steeds grotere concurrentie met lagelonenlanden. Onder meer katoenspinnerij Desmet-Quequier moest in 1975 de boeken sluiten. De stad Gent werd eigenaar van het Manchestergebouw.

Hoe kan ik deze plaats bezoeken?

Deze info is alleen toegankelijk voor Plus-gebruikers. Als Plus-gebruiker:

  • Ontdek je het adres, gps-coördinaten en bezoekinstructies. Benieuwd? Bekijk een voorbeeld.
  • Krijg je toegang tot de kaart met 600 bestemmingen.
  • Ontvang je digitale reisgidsen, uitgestippelde routes voor wandelaars en fietsers, kortingen bij musea en toegang tot de nieuwste verhalen.

Krijg toegang 29,90 euro voor een heel jaar

Vind alle Plus-voordelen op een rijtje. Ben je al plus? Meld je aan

Plus-gebruikers geven Industriecultuur.be een gemiddelde score van 4,3/5!

 

Meer artikels over

Textielindustrie
Gent