Centrale van Langerbrugge

De 'Centrales Electriques des Flandres' werd in 1911 opgericht om de stroomcentrale uit te baten en klopte bij architect Eugène Dhuicque aan voor het ontwerp ervan. De machinezaal, het ketelhuis en de barenzaal die hij tekende zijn vandaag, samen met latere uitbreidingen, beschermd als monument.

Doodgebliksemd

Begin 1913 werd de spade in de grond gestoken op een riant terrein dat begrensd was door het kanaal Gent-Terneuzen en de spoorlijn tussen beide steden. De vooropgestelde streefdatum van januari 1914 bleek echter te ambitieus. Krantenartikels uit die tijd verraden dat de bouw niet zonder slag of stoot ging.

In de zomer van 1913 verloor een arbeider zijn evenwicht en stortte van een hoogte van negen meter te pletter. Voorjaar 1914 was het alweer prijs. Een Luikse arbeider werd 'om zoo te zeggen doodgebliksemd' toen hij zijn jasje aan een koperen stang ophing waar 12.000 volt doorliep.

Eerste Wereldoorlog

Twee maanden later dan gepland begonnen de turbines te proefdraaien en in april 1914 werd er al 40.000 kWh door de kabels gejaagd. De start van de Eerste Wereldoorlog in augustus, veranderde daar niets aan. De centrale bleef operationeel.

Pas toen de Duitse troepen zich terugtrokken enkele dagen voor de Wapenstilstand van 11 november 1918, deelde Langerbrugge alsnog in de klappen. De soldaten bestookten het gebouw met zwaar geschut waardoor het dak instortte en de machines averij opliepen. Toch was de centrale een maand later alweer in gebruik.

De 'Centrales Electriques des Flandres' werd in de jaren twintig uitgebreid en scoorde een primeur als eerste thermische centrale van Europa. De kers op de taart verscheen eind jaren vijftig met de bouw van de hoogste schoorsteen van het land. 

Tuinwijk Herryville

Ook in de schaduw van de centrale bleef de tijd niet stilstaan. In 1928 werd de tuinwijk 'Herryville' uit de grond gestampt, vernoemd naar de directeur van de centrale. Opnieuw mocht architect Dhuicque er zijn tekenkunsten botvieren. Tussen de ingenieurs- en arbeiderswoningen parkeerde hij onder meer een feestzaal, bioscoop en een velodroom voor de wielertoeristenclub van de centrale.

Museum Energeia

Het liedje van Langerbrugge was begin deze eeuw uitgezongen. Eerst sloot het industriemuseum Energeia de deuren, in 2010 werd ook de centrale stilgelegd. Het museum Energeia was opgericht in 1986 en toonde een unieke collectie historische stoommachines en -turbines en het ketelhuis en de machinehal.

Bij de ontmanteling van de centrale liep het echter fout. De afbraakwerken gingen gepaard met een plundering van de museumstukken. Transformators, alternatoren en stoommachines werden uit elkaar gehaald om koper te winnen. Sindsdien is de centrale nog maar een schim van zichzelf.

Vandaag vormt de elektriciteitscentrale de achtergrond van het nieuwe koppelingsgebied Langerbrugge-Zuid, een groene buffer die in 2019 werd aangelegd tussen de tuinwijk en de centrale. In het park vind je een evocatie van de voormalige velodroom die in 1996 van de aardbodem verdween, je komt ook de plaats van de tanks tegen en wordt er getrakteerd op een uitzicht op de centrale.

Mission Dhuicque

Het koppelingsgebied vormt ook het decor van 'Mission Dhuicque'. Kunstenaar Edwin Stolk treedt daarmee in de voetstappen van de architect van de centrale, Eugène Dhuicque. Na de Eerste Wereldoorlog bracht hij namelijk de verwoestingen in West-Vlaanderen in kaart en probeerde te redden wat er te redden viel. Honderd jaar later denkt Stolk toekomstscenario's uit voor het bedreigde erfgoed dat Dhuicque zelf tekende.

De elektriciteitscentrale van Langerbrugge maakte in 2021 ook deel uit van het off-parcours van het Lichtfestival in Gent. Tijdens zonsopkomst en -ondergang kon je van het uitzicht genieten op de elektriciteitscentrale van Langerbrugge.