Kweekreactor Kalkar

West-Duitsland wist in 1968 België en Nederland warm te maken om mee te investeren in het prototype van een natriumgekoelde kweekreactor, de SNR-300. Nederland en België sprongen elk bij voor 15% van de bouwkosten, West-Duitsland betaalde het leeuwendeel.

De locatie voor de reactor met een vermogen van 327 MW viel op een het schilderachtige Kalkar, een dunbevolkt landbouwdorpje langs de Rijn dicht bij de grens met Nederland, maar ook op amper 30 kilometer van het wél dichtbevolkte Nijmegen.

Protestmarsen

Zo’n kweekreactor was dan ook omstreden. Hij produceert niet alleen stroom uit de kernbrandstof, maar ook nieuw splijtmateriaal dat kan worden gebruikt in bijvoorbeeld kernwapens. Kweekreactors blijken ook gevoeliger voor ongelukken. 

Elke Nederlander voelde de bouw van de reactor bovendien in zijn portefeuille. Om de Nederlandse inbreng te financieren, riep de Nederlandse regering namelijk de Kalkarheffing in het leven: een belasting van 3% op de elektriciteitsfactuur. Het hielp niet om draagvlak te creëren.

Vier keer zo duur

In 1978 al moest de kweekreactor op volle toeren draaien. In werkelijkheid waren de bouwkosten tegen dan verviervoudigd en begin jaren tachtig lieten Nederland en België aan West-Duitsland fijntjes weten dat ze de geldkraan dichtdraaiden.

De reactor was in Duitsland intussen ook in een politiek mijnenveld veranderd: 'Ik ben helemaal niet overtuigd van de noodzaak van de kweekreactor en beschouw hem als een vergissing', zei de minister Reimut Jochimsen van Economische Zaken van de Duitse deelstaat Noordrijn-Westfalen daarover. 

Knock-out

Een jaar nadat Kalkar was afgewerkt, sloeg in Chernobyl het noodlot toe. Het lot van de reactor in Kalken leek daardoor voorgoed bezegeld. Kalkar was volgens Jochimsen 'technisch-wetenschappelijke knock-out' geslagen.

Begin 1991 trok de Duitse regering formeel de stekker uit het project. De bouw en vergunningsprocedure had 20 jaar aangesleept, duizenden ingenieurs en arbeiders bouwden mee aan de centrale en belastingsbetalers pompten miljarden in het project. Allemaal voor niets. ‘De snelle kweekreactor is in de loop der jaren een trage, peperdure slak geworden', zo besloot de krant Het Parool.

Pretpark

In 1995 werd het complex verkocht aan de Nederlandse ondernemer Hennie van der Most die de turbines, generatoren en andere onderdelen ontmantelde en een pretpark met hotel onderbracht in de voormalige magazijnen, machinekamer en kantoren van de centrale. In de koeltoren werd een attractie gebouwd, namelijk een 58 meter hoge zweeftoren.