In 1837 stampte August Borsig aan de Chausseestraße in Berlijn een werkplaats uit de grond waar hij drie jaar later zijn eerste locomotief in elkaar schroefde, de eerste van vele.
Turbinenfabrik AEG
Met de bouw van een turbinefabriek voor AEG in Berlijn maakte architect Peter Behrens komaf met de kantelen, bakstenen gevels en torentjes die de industriële architectuur tot dan kenmerkten.
22 mei 2022
In plaats daarvan tekende hij in 1909 op de hoek van de Huttenstraße en de Berlichingenstraße in de Berlijnse wijk Moabit een tweehonderd meter lang en vijfendertig meter breed gebouw dat uit niets anders bestond dan staal, beton en glas. Het ijzerwerk schilderde hij in het groen van het Berlijnse straatmeubilair zoals lantaarns en bankjes.
Tussen de stalen zuilen aan beide zijkanten monteerde hij meer dan veertien meter hoge glaspartijen. Behrens kreeg onder meer hulp van ingenieur Karl Bernhard. In deze zonovergoten tempel van de arbeid werden stoomturbines voor AEG gemonteerd.
Broodroosters, haardrogers en turbines
Het bedrijf was dan net geen kwarteeuw oud. De joodse ondernemer Emil Rathenau richtte in 1883 de Deutsche Edison-Gesellschaft für angewandte Elektricität op, vijf jaar later werd dat kortweg Allgemeine Elektricitäts-Gesellschaft AG ofwel AEG. Vormgever, typograaf en architect Peter Behrens werd in 1907 aan boord gehesen bij AEG.
Behrens ontwierp het logo, verpakkingen, reclames en allerlei apparaten zoals broodroosters, ventilators, theepotten en haardrogers. Net zoals Jonathan Ive bij Apple zorgde Behrens dus meer dan honderd jaar geleden voor een herkenbare stijl. Verschillende bronnen beschouwen hem dan ook als de eerste industrieel ontwerper die het begrip 'bedrijfsidentiteit' introduceerde.
Turbinenfabrik
Behrens stortte zich ook op architectuur. De AEG Turbinenfabrik werd zijn eerste ontwerp, vanaf 1910 nam hij ook het AEG-complex in Humboldthain onder handen, waar hij eveneens een reusachtige assemblagehal neerplofte.
De Turbinenfabriek in Moabit werd in 1956 beschermd als monument en intussen gerestaureerd. Ze dient vandaag nog altijd haar oorspronkelijke doel, namelijk de productie van turbines. Weliswaar zijn dat geen stoomturbines meer, maar gasturbines. Bovendien is het ook niet meer AEG, maar Siemens die ze produceert, ondanks het AEG-logo van Behrens dat nog altijd de gevel siert.
Links
- Landesdenkmalamt Berlin: Siemens KWU, vormals AEG
- Industriekultur Berlin: AEG-Turbinenhalle
- Siemens: Jubiläum einer Architekturikone
Bibliografie
Peter Behrens 1868/2018 (2018). Dortmund: Verlag Kettler
Praktische informatie
AEG Turbinenhalle
Op de hoek van de Huttenstraße en de Berlichingenstraße
Berlijn
Duitsland
De dichtstbijzijnde haltes zijn de S-Bahn Beusselstraße of U-Bahn Turmstraße.
Lees ook
De oevers van de Spree in de Berlijnse wijk Oberschöneweide werden eind negentiende eeuw overspoeld door werkplaatsen die vooral inzetten op de electronica-industrie.
