schacht II

Mijn van Zwartberg

Het uitgewiste mijnverleden van Zwartberg

Het Kempens mijnbekken in de Belgische provincie Limburg telde geen zes, maar zeven steenkoolmijnen. De mijn van Zwartberg is echter als enige volledig van de kaart verdwenen.

De mijnconcessie was in handen van twee Luikse mijnbedrijven samen met de firma John Cockerill. De steenkool uit Zwartberg werd in Seraing aangerukt om de hoogovens te voeden. Zwartberg stond dan ook bekend als de Waalse mijn: 'Eene zwarte vlek is er in deze mijnstreek, die dan ook Zwartberg heet. Daar zwaaien de Waalsche vrijmetselaars den plak en vieren verfransching en ongodsdienstigheid hoogtij,' zo omschreef De Standaard deze mijnzetel.

De uitdieping van schacht I begon al voor de Eerste Wereldoorlog en bereikte in 1920 de eerste kolenlaag. Schacht II, waar het monument voor Zwartberg gevestigd is, bereikte pas vier jaar lagen de rijke steenkooladers. De productie kwam begin 1925 echt op kruissnelheid. In de jaren dertig bereikten de schachten hun definitieve diepte, meer dan 1.000 meter onder de grond. 

Zwartberg was, samen met Winterslag en Waterschei, een van de drie mijnen die Genk rijk was. Maar de gouden jaren duurden niet lang. Op 22 december 1965 kondigde de Belgische regering de sluiting aan van zes mijnen: vijf in het Waalse bekken waaronder Héribus in de Borinage en Gosson in Luik, maar ook eentje in Vlaanderen: de mijn van Zwartberg.

Donderslag

De aankondiging was een donderslag bij heldere hemel aangezien Zwartberg tot de modernste mijnen werd gerekend. Zo werd in 1949 een luchtkoeler geïnstalleerd om frisse lucht in de ondergrondse galerijen te blazen waar de temperatuur permanent 44° bedroeg.

Limburgers verklaarden de sluiting vanuit een communautaire reflex. Om niet de indruk te wekken dat alleen de slabakkende Waalse mijnen kop van jut waren, zou en moest er ook een Vlaamse mijn dicht om de pil te vergulden in de Waalse bekkens. 

Dodelijk geweld

De geplande sluiting lokte hevige rellen uit die op 31 januari 1966 een triest dieptepunt bereikten: de rijkswacht opende het vuur op een groep stakende mijnwerkers. Twee mijnwerkers kwamen daarbij om het leven. (Foto: Eric Koch, publiek domein)

Uitgewist

Het hevig protest kon de mijnsluiting van Zwartberg niet verhinderen. Op 1 oktober 1966 viel het doek. De mijnschachten werden opgevuld, de torens gedynamiteerd en zo goed als alle mijngebouwen werden gesloopt. De onaangename herinneringen die aan de mijn van Zwartberg kleefden, moesten zo snel mogelijk verdwijnen. Voorgoed. 

Diep weggestoken op een bedrijventerrein vind je echter nog een smal wegeltje terug dat uitkomt bij het monument voor Zwartberg bestaande uit onder meer een schachtwiel bovenop schacht II.

Hoe kan ik deze plaats bezoeken?

Deze info is alleen toegankelijk voor Plus-gebruikers. Als Plus-gebruiker:

  • Ontdek je het adres, gps-coördinaten en bezoekinstructies. Benieuwd? Bekijk een voorbeeld.
  • Krijg je toegang tot de kaart met 600 bestemmingen.
  • Ontvang je digitale reisgidsen, uitgestippelde routes voor wandelaars en fietsers, kortingen bij musea en toegang tot de nieuwste verhalen.

Krijg toegang 29,90 euro voor een heel jaar

Vind alle Plus-voordelen op een rijtje. Ben je al plus? Meld je aan

Plus-gebruikers geven Industriecultuur.be een gemiddelde score van 4,3/5!

 

Meer artikels over