Het dorpsgezicht van Erpe-Mere veranderde in 1876 voorgoed met de aanleg van spoorlijn 82 tussen Aalst en Ronse, een van de drie lijnen waarmee de landelijke gemeente is doorzeefd. Plots verschenen stations, sporen en bruggen tussen de velden.
16 juni 2021
De spoorlijn loopt als een rode draad doorheen de 7 kilometer lange erfgoedwandeling van Erfgoedcel Denderland. Hij voert je naar de sporen van het rijke spoorverleden van de rijkelijk bediende gemeente.
Starten doen we aan de Steenberg van waar we de Oudenaarsesteenweg oversteken. Sla de doodlopende Koutergatstraat in die je tot bij het nieuwe fietspad langs spoorlijn 82 brengt.
Spoorlijn 82 was een van de schakels tussen Frankrijk en de haven van Antwerpen en speelde ook lokaal een belangrijke rol. Veel arbeiders uit de streek gebruikten de spoorlijn om naar de Waalse mijnstreek te pendelen.
Met de ondergang van de Waalse steenkoolindustrie verloor ook spoorlijn 82 veel van zijn glans. In de jaren zestig van de vorige eeuw werden de sporen tussen Zottegem en Elzele uitgebroken, alleen het baanvak tussen Burst en Aalst is nog in gebruik.
In plaats van mijnwerkers zijn het vandaag scholieren die er de trein nemen richting Aalst. De stations langs de lijn schitteren door hun koppositie in de lijst van minst gebruikte stations in Vlaanderen en de lijn is dan ook al meermaals ten dode opgeschreven. Voorlopig rijden er nog altijd treinen tijdens de piekuren, behalve in juli en augustus.
Geen spoorlijnen zonder stations, natuurlijk, maar wie het station van 'Erpe-Meire' uit 1876 zoekt, komt van een kale kermis thuis. Honderd jaar na zijn bouw werd het station platgewalst en vervangen door een schuilhut en pendelparking.
De spoorlijn kruist verderop de Kraaineststraat. Het bareelhuis pal naast de spoorweg is volledig opgeknapt, maar een bareelwachter, die de overweg handmatig moest bedienen, woont er niet meer.
Erpe-Mere heeft nog meer spoorwegen in petto. Zowel de spoorlijn tussen Kortrijk en Denderleeuw als de drukste spoorlijn van het land tussen Brussel en Gent doorkruisen Erpe-Mere zonder er halt te houden. De gemeente moet het stellen met zijn boemeltreintje naar Aalst en enkele monumentale bakstenen spoorbruggen.
Alleen: de oude spoorbruggen worden een voor een vervangen door nieuwe exemplaren zoals aan de Kapelhofstraat.
Niet alleen spoorlijnen overspoelden Erpe-Mere, ook de tram kreeg er voet aan de grond. Vanuit Oordegem kon je vanaf 1904 met de tram via Aalst tot in Brussel raken. De Erpse boeren maakten er gretig gebruik van om in Aalst te werken en stapten bijvoorbeeld op aan het station van Vijfhuizen, tot op vandaag ook nog een treinstation. Hier kruisten de sporen van de tram en spoorweg elkaar op gelijke hoogte, een unicum.
Een bareelwachter moest er het verkeer in de gaten houden zodat auto's, treinen en trams niet met elkaar botsten. Van de tramlijn geen spoor meer, behalve misschien de verzaagde rails die weides en velden afzomen.
De komst van de spoorwegen maakte ook het transport van de Erpse zandsteen mogelijk. Naar Gent, bijvoorbeeld.
Het station Gent Sint-Pieters werd in 1912 onder meer met Erpse zandsteen gebouwd als nieuwe toegangspoort voor bezoekers van de wereldtentoonstelling van 1913.
De steengroeve is sinds 1920 uitgedoofd en werd in de jaren 1950 nog gebruikt om zand te winnen voor de aanleg van de E40-snelweg vlakbij.
Vandaag is de kuil onder water gezet en vind je er het cultuurhuis, de bibliotheek, het Gemeentelijk Administratief Centrum en een sporthal terug.
Het verslag van deze wandeling gebeurde in samenwerking met Erfgoedcel Denderland. De wandeling werd mee ontwikkeld door de Heemkundige Kring Erpe-Mere.
Het Oost-Vlaamse Lede werd op 1 mei 1856 uit zijn slaap gewiegd met de opening van spoorlijn 50 tussen Brussel en Gent. Voortaan was de landelijke gemeente 'op slechts een stoomwolk van Brussel verwijderd' en dat lokte industrie, arbeiders en een koninklijke stichting naar Lede.
De Belgische spoorlijn 86 loopt van De Pinte tot in het Waalse Basècles. Enkel het gedeelte tussen De Pinte en Ronse is nog in dienst, de rest van de spoorbaan ligt te verkommeren.
